محمدمعین صفاری - عضو هییت علمی دانشگاه پیام نور واحد مرودشت

تصاویر ادبی در یک متن ادبی که از رهگذر به کارگیری آرایه های ادبی به دست می آید، حاصل مکنونات ذهنی خالق آن است و به نوعی جوهر اصلی و مشخصه ثابت شعر محسوب می شود؛ بنابراین، مجموعه صور خیال در یک متن ادبی، بیانگر لحظه هایی است که آفریننده آن با جهان درونی خویش سرو کار دارد. این دو شاعر با وجود آنکه تقریبا متعلق به سبک عراقی هستند، ولی در ارایه برخی از تصاویر ادبی با هم تفاوت دارند؛ بدین معنا که تخیل هر یک از آنها نسبت به پدیده های پیرامون، فرق می کند؛ بنابراین، مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی که محدوده کار آن، دیوان های دو شاعر می باشد؛ در پی آن است؛ با مقایسه و تطبیق از تصاویر ادبی مربوط به معشوق، ممدوح و تصاویر طبیعت، رویکرد متفاوت آنها را نسبت به پدیده های پیرامون، از نظر واژگانی، ادبی و فکری بررسی و تحلیل کند. اما دلیل محدود کردن تصاویر ادبی به تصاویر طبیعت، ممدوح و معشوق در پژوهش حاضر به خاطر بسمد بالای این دو تصویر در شعر دو شاعر می باشد. در مورد تصاویر شعر جمال الدین عبدالرزاق و کمال الدین اسماعیل باید گفت که اغلب، عناصر تشبیهات و استعاره های آنان عناصری مادی هستند که در حوزه ملموسات قرار دارند و این مادی بودن باعث شده است که شعر آنها برای مخاطبان قابل لمس باشد، اما با این وجود در شعر کمال الدین اسماعیل، نشانه هایی از عناصر تجریدی و ذهنی مشاهده می گردد به ویژه در تصاویر مربوط به معشوق و نشانه های گذار از سبک خراسانی به سبک عراقی از این نوع سروده های او آغاز می شود. افزون بر این، در تصاویر مربوط به ممدوح، در شعر جمال الدین غلبه با نگاه اساطیری است و در شعر کمال الدین، نگاه و اندیشه دینی غالب است.

سبک، صور خیال، ممدوح، معشوق، طبیعت، جمال الدین، کمال الدین