سیدباقر سیدی بنابی - استادیار، گروه فقه و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بناب
میثم ندایی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مراغه

حقوق بشر آن دسته از حقوقی است که انسان به دلیل انسان بودن و فارغ از اوضاع و احوال متغیر اجتماعی با میزان قابلیت و صلاحیت فردی او، از آن برخوردار است. در این پاسخ فرض بر این نهاده شده که یک سلسله هنجارها، اصول و حقوقی وجود دارد که جنبه جهان شمول دارد و برای تمام افراد انسانی در جوامع مختلف قابل اعمال است چرا که همه افراد به جهت انسان بودن دارای حقوقی هستند که هیچ جامعه یا دولتی نمی تواند آنها را انکار کند. به همین دلیل در تعریف حقوق بشر گفته اند: حقوق بشر به معنای امتیازاتی کلی است که هر فرد انسانی طبعا دارای آن است. رسالظ الحقوق امام سجاد علیهم السلام در سه کتاب تحف المعقول اثر این شعبه حرانی (381 ق)، من لایحضرء الفقیه و الخصال اثر محمدبن علی بن بابویه معروف به صدوق (382 ق) ذکر شده است. آنچه در این رساله آمده است در حقیقت بیان وظایفی است که در رابطه با افراد مختلف بر عهده یک شخص است، لذا ممکن است این سوال مطرح گردد که این رساله حقوق به معنای حقوق مطلح امروزی نیست. اما می توان گفت که با توجه به این که این وظایف نسبت به همه افراد جامعه مطرح شده و همه می توانند چنین مطالبه ای را از همدیگر داشته باشند. این وظایف مطرح شده را می توان به نوعی بیان منشور حقوق عمومی از دیدگاه امام سجاد علیهم السلام دانست.

امام سجاد (ع)، رساله حقوق، حقوق بشر، اعلامیه جهانی حقوق بشر