محمد میرزاعلی - دانش آموخته معماری و دکتری جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محمد کریمی - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
نازنین ساسانی - دانش آموخته معماری، دانشگاه پیام نور، گنبدکاووس، ایران

محلات قدیمی سکونتگاه های شهری به مثابه تاریخ فرهنگی شهر و ساکنین آن بوده که با گذشت زمان و تحت تاثیر جریان ها و تحولات اقلیمی- محیطی، اجتماعی و اقتصادی به تدریج دستخوش تغییرات و فرسودگی شده که ضرورت نیاز به نوسازی و بهسازی آنها احساس گردیده است. از سویی، آنچه در باب این مداخلات بافت و کالبد شهری حایز اهمیت است، ضرورت توجه به امر مشارکت شهروندان است. چراکه در این رابطه باید توجه شود که هرگونه مداخله در بافت های شهری بدون مشارکت ساکنان به نتیجه نمی رسد. در این میان، مشارکت بعنوان یک عامل مهم در توسعه شهری، خود متاثر از عوامل دیگری از جمله حس تعلقمکانی و سرمایه اجتماعی است. در بین دارایی های یک جامعه، حس تعلق مکانی شهروندان و سرمایه اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و می تواند محرک توسعه محله یا شهر باشد. زیرا این دو دارایی باعث می شود شهروندان، سایر سرمایه ها از جمله سرمایه های فکری و مالی خود را جهت ترقی محیط زندگی شان وارد عرصه کنند. از این رو در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا میزان این حس تعلق مکانی و سرمایه اجتماعی ساکنان در محله قدیمی دربنو شهر گرگان مورد ارزیابی و سنجش قرار گیرد و نقش این متغیرها بر میزان مشارکت ساکنان در توسعه و نوسازی محله مورد واکاوی قرار گیرد. این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکردتوصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته که جهت گردآوری داده ها از روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) استفاده شده است. ضریب پایایی ابزار پرسشنامه حدود 9 / 0 بوده و حجم نمونه آماری 120 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن در محله قدیمی دربنو شهر گرگان می باشد. نتایج کمی تحقیق نشان می دهد که سطح سرمایه اجتماعی و تعلق مکانی در محله مورد مطالعه بالاتر از حد متوسط بوده و این دو متغیر اثرات معناداری بر میزان مشارکت ساکنان در برنامه های بهسازی و نوسازیاین محله دارد.

محلات قدیمی، تعم مکانی، سرمایه اجتماعی، نوسازی مشارکتی، محمه دربنو گرگان