سمانه دباغچی - پژوهشگر دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس
افسانه زرکش - دکتری معماری، استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

همواره در پژوهش های حوزه معماری و شهرسازی از نمونه های مورد مطالعه نام برده می شود و به فراخور موضوع تحقیق،نمونه هایی مورد ارزیابی قرار می گیرند. اما غالبا نقش این نمونه ها در روند پژوهش و نحوه استخراج داده های مفید از آنها، مبهم و بدون روش مشخص است. در واقع معمولا هر محقق به گونه ای شخصی و فارغ از روش های علمی به تحلیل نمونه ها اقدام می کند. این فقدان روش مندی، از ی کسو ارزش علمی پژوهش را کمرنگ می کند و از سوی دیگر امکان اعمال نظر شخصی محقق بر روند تحقیق را افزایش می دهد به گونه ای که ممکن است از یک نمونه واحد، دو محقق، دو نوع نتیجه گیری کنند.از سوی دیگر پژوهش های معماری که قصد بهره گیری از تجربیات گذشته را دارند ناچارند که به نمونه های پیشین مراجعه و جنبه های مثبت آن را برای ایده های آتی وام گیرند. بدین لحاظ، ضروری است که متناسب با موضوع تحقیق، تکنیک های مدون علمی کهچهارچوبی روش مند دارند شناسایی شده و مورد استفاده واقع شوند.نوشتار حاضر، برای پاسخگویی به یک نیاز، یعنی چگونگی تدوین آداب همنشینی با بناهای تاریخی مقدس، سعی دارد روشی راپیشنهاد کند که از طریق نمونه های موجود بتوان معیارهایی برای طرح های آینده تدوین کرد. محدودیت های منابع تحقیق، قوانین واسناد کلی نگر و غیر بومی (منشورها و توصیه نامه های بین المللی)، تعارض دیدگاه های صاحبنظران در خصوص حفاظت و ساختارهای جدید و در نهایت پیچیدگی های مطالعه بر روی آثار ارزشمند تاریخی نشان می دهد که از میان روش های موجود ترجیح با آنهایی است که نمونه های پیشین در یک منطقه جغرافیایی را تجزیه تحلیل کرده و از خلال آنها آدابی متناسب با همان پهنه جغرافیایی و فرهنگی استخراج کرده اند.روش پیشنهادی، یعنی استدلال بر مبنای نمونه Case-based reasoning مطابق یک مدل ساختارمند، به محقق کمک می کندکه نمونه ها را طی یک فرآیند مشخص، تحلیل کرده و خروج یهایی مورد انتظار به دست آورد. این روش برای سایر پژوهش های مشابه نیز کارایی داشته و محققان حوزه معماری و شهرسازی را از برخوردهای غیر یکسان با نمونه های موردی می رهاند.

معیار ، الحاق، ارزش های فرهنگی، بنای مقدس تاریخی ، طراحی معماری