یوسف حمه جانی - دانشجوی دکتری معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران
قادر بایزیدی - دکتری معماری، استادیار دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران
جلیل سحابی - دکتری جامعه شناسی توسعه، استادیار دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران

معنا نیاز بنیادی انسان است و معماری به عنوان یک فرآیند دلالتی، در تلاش است تا با تاکید بر ویژگی های ذهنی انسانعلاوه بر کالبد و فرم ظاهری محیط، به تحقق این بعد از نیازهای بنیادی انسان یاری رساند؛ و در این میان، نشانه شناسیرهیافتی است که نگاهش به فراگرد معناست و به دنبال دلالت های ضمنی و کشف لایه های معنایی پدیده هاست. هورامانمجموعه ای غنی از سکونت گاه های انسانی است که سهم مهمی از ارزش های فرهنگی کشور، از جمله در زمینه معماری رابه خود اختصاص می دهد. عدم توجه به ابعاد معنایی در توسعه کالبدی سکونت گاه ها م یتواند پیامدهای منفی بسیاری برجاذبه های معماری این مناطق در جهت جذب گردشگر و نهایتا اجتماع پذیری و حتی سکونت در آنها داشته باشد. از اینرو پاسخ به این پرسش که معانی خاص و دلالت های معنایی شک لگیری معماری هورامان تخت کردستان ایران با توجه بهنشانه های متنی و از منظر نشانه شناسی چیست ، ضروری به نظر می رسد. هدف عمده این بررسی، کشف و تدوین معانیمعماری هورامان و نظام معنایی حاصل از نشانه/بازنمون های آن، جهت استفاده در برنامه های آتی بهسازی و نوسازی است.نظام تفسیر و رویکرد پژوهش حاضر نشانه شناسی، و نظام تحلیل آن روش شناسی کیفی است و از روش نظریه زمینه ایبرای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارایه نظریه نهایی استفاده شده است. در این راستا، معماری هورامان به مثابه یک متن، درذیل پنج نظام استقرار، ساخت، فضا و عملکرد، حرکت و دسترسی، و منظر به صورت جزء به جزء مورد بررسی قرار گرفت؛در این مرحله محقق با حضور در منطقه مورد پژوهش و انجام مصاحبه های باز و عمیق نسبت به گردآوری اطلاعات اقدامکرده و عناصر و اجزای بازنمونی این نظام ها، تحت 43 مفهوم اولیه شناسایی و کدگذاری باز گردید؛ در مرحله بعد هر کداماز نشانه/بازنمون ها، در ذیل هر یک از رمزگان های س هگانه اجتماعی، علمی و زیبایی شناسی، در چند سطح معنایی و بااستفاده از کدگذاری های محوری و گزینشی، مورد تفسیر و تعیین موضوع قرار گرفت. نهایتا 11 مقوله عمده نظیر: انسجامفضایی، خوانایی، حضورپذیری فضا که نشانگر اجتماع پذیری این معماری است شناسایی و تدوین شد. سپس در مرحلهپایانی، با یکپارچه کردن، مقایسه، و تعمق پیرامون مقولات به دست آمده در مراحل قبلی، یک مقوله هسته تحت عنوان معماری هورامان پدیده ای اجتماع پذیر در جهت ارتقای کیفیت حیات جمعی به عنوان معنای نمادین معماری هورامانتخت کردستان ایران انتخاب شد.

معنا، معماری، نشانه شناسی، نظریه زمینه ای، هورامان تخت