قواعد رسم الخط میرعلی تبریزی براساس نسخه خسرو و شیرین نظامی (محفوظ در گالری فریر - 808 هجری قمری)

میرعلی بن حسن تبریزی ملقب به قدوه الکتاب معلی از بزرگ ترین خوشنویسان عصر تیموری براینخستین بار خوشنویسی نستعلیق را تحت قاعده و هییتی متمایز درآورد. تنها اثر مرقوم موثق میرعلی،نسخه خسرو و شیرین نظامی به تاریخ 808 ه ق/ 1406 م محفوظ در گالری هنری فریر است که از منظرشیوه کتابت و رسم الخط اهمیت شایان توجهی دارد. بر همین اساس، موضوع این مقاله بررسی رسم الخطمیرعلی تبریزی با تکیه بر این نسخه خطی است.هدف از انجام این مقاله شناخت شیوه و قواعد به کار رفته در خط میرعلی به عنوان نمونه های اولیهخوشنویسی نستعلیق است. همچنین در این راستا سعی شده تا به این سوا لها پاسخ داده شود : 1. حسنتشکیل در رسم الخط میرعلی تبریزی چگونه است ؛ 2. قواعد حسن وضع در شیوه کتابت نستعلیق میرعلیچگونه است این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام پذیرفته و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای (اسناد مکتوب)و میدانی (مشاهده مستقیم) است.حس نتشکیل در نگارش میرعلی نشان می دهد که کشیدگی ها از قواعد معین و نسبتا ثابتی تبعیت کردهو غالبا کوتاه، تند و تیز هستند. فرم و تناسبات حرکت دوم دوایر در تمام حروف به طور مشابه تکرار شدهاست. نقطه ها با شیبی یکسان، بدون گوشه های تیز و عرض کمتر از پهنای قلم اجرا شده اند. حس نوضع درکتابت میرعلی به صورت حداقل یک کشیدگی در اکثر مصر عها و حذف حروف پایانی و برخی نقاط ضروریحروف ظاهر می شود. افزودن نقطه به پیروی از سنت قدیم کتابت است و اتصال برخی از حروف احتمالاتحت تاثیر خط تعلیق بوده است. اعراب گذاری و حرکات تزیینی به چند مورد جزیی محدود شده است.

Keywords:

خوشنویسی , رسم الخط , نستعلیق , میرعلی تبریزی , خسرو و شیرین نظامی