عبداله امیدی فرد - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم
علی خلف خانی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

فقه حکومتی برخاسته از یک نیاز اجتماعی در قبال عملکرد فقه در حوزه حکومت داریاست. نظریات در مورد چیستی فقه حکومتی به رغم گستردگی و عدم تدقیق آن، به سهرویکرد عمده تقسیم شده است. یک؛ نظریات روش شناسانه، نظریات موضوع شناسانه ونظریات ناظر بر استنباط کل . هر یک از این تعاریف به وجهی از اهمیت و چگونگی فقه حکومتی پرداخته است. دسته اول، فقه حکومتی را ناظر به تحولات روشمند در حوزه فقه واصول فقه معرفی می کنند. دسته دوم ابزار فقاهت کنونی را کافی می داند، اما پرداخت بهموضوعات جدید در حیطه حکومت داری را در اولویت قرار میدهد. دسته سوم از نظریاتدر عین پایبندی به فقاهت کنونی، به صورت پایه ای به دنبال تغییر و تکامل در ادبیاتاستنباط فقهی در حوزه روش و موضوع آن است.تحقیق حاضر که حاصل مطالعه در آثار علمی است که در حوزه فقه حکومتی در سالیاناخیر توسط اندیشمندان مختلف ارایه و تبیین گردیده است. در این مقاله سعی بر آن بودهاست که نظریات این حوزه فکری را در دسته بندی جدید و بر اساس مولفه های هریک ازآنها مورد کاوش و بررسی قرار دهد.

فقه حکومتی، نظام سازی، منطقهالفراغ، حکومت، کل نگری