اصغر آقامهدوی - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)
سیدیوسف علوی وثوقی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم
علی خلف خانی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

علوم اجتماعی از جمله فقه، دانش هایی بر پایه اعتبارات بشری هستند که به تنظیم ومدیریت زندگی اجتماعی انسان می پردازند. از این منظر فقه می تواند مقوم الگوهایی برایمدیریت کلان جامعه اسلامی باشد. به نظر میآید توقف فقه در سطح تفقه فرد محور،ظرفیت و کارکرد لازم برای مدیریت اجتماعی را نخواهد داشت. وصول به این اندیشه فقهیاز جانب برخی فقها مرهون بسط و تکامل دستگاه اجتهادی شیعه است که روشمندی درفهم و حجیت را به عنوان عنصر اساسی خود قلمداد می کند. این جریان فقهی، جریان مهم وغالب در فقه شیعه بوده و دارای سه صورت تکامل یافته است. صورت اول به کشف گزارهای از متون دین مبادرت میکند درحالیکه صورت دوم آن با التفات به ورود مدرنیته درجوامع اسلامی بر استنباط نظام مند احکام فقهی تاکید دارد. صورت سوم بیشینه گرایی با التفات به حضور تمدنی مدرنیته و غایت آن که توسعه انسانی از طریق حکومت کردن برانسانها است، در پی مقابله با آن به پشتوانه نظریه ولایت فقیه و سامان دادن فقه حکومتیاست. این نظریه در آراء و عمل فقهی سیاسی امام خمینی (ره) به بلوغ رسید.

بیشینه گرایی، اجتهاد، فقه حکومتی، فقه فردی، حکومت اسلامی، حکم حکومتی