غفور خویینی - دانشیار گروه حقوق و رییس پژوهشکده فلسفه و حقوق تطبیقی دانشگاه خوارزمی
همایون رضایی نژاد - دانشجوی دوره دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی

در جهان امروز شاهدیم که توسعه علوم و پیشرفت تکنولوژی لحظه ای اتفاق می افتد، این فرایند نیازهای نو به نو را در پیش روی ما قرار می دهد. برای پاسخ گویی به این نیازها ناگزیریم تا کارکردهای جدید را برای قواعد و تیوری های حقوقی خود در چهارچوب های مبانی و منابع حقوق اسلامی جستجو کنیم. فلسفه حقوق اسلامی مصلحت را دارای ظرفیتی می داند که در این مهندسی حقوق می تواند نقش بسزایی را ایفا کند. دستاورد مصلحت در کسب منافع اخروی و دنیوی موجب شده است تا در حقوق اسلامی دریچه ای فراخ برای تشخیص اولویت ها و یا حتی تشریع احکام پدید آید. در این نوشتار برآنیم تا به بررسی اجمالی دیدگاه های موجود در مورد مثلحت در حقوق اسلامی بپردازیم، و ضمن تبیین قلمرو آن را در فقه امامیه و فقه اهل سنت، به نقش کاربردی آن در دنیای امروز اشاره ای داشته باشیم؛ جایی که مسایل نوظهور نیاز به اجتهاد را برانگیخته و در عین حال بین سکولاریزه شدن فقه و افتادن آن به ورطه اباحه گری، محدودودیتی جدی بر مصلحت و مصلحت اندیشی تلقی می شود.

مصلحت، مصالح مرسله، مقاصد شریعت، استنباط حکم، مستقلات عقلی