مسعود اخوان فرد - استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران واحد شمال
محمدامین کیخافرزانه - استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران واحد شمال
امین بدیع صنایع - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)

مروزه اهمیت واقعیتی به نام ضرورت قانون برای بقا جامعه و تنظیم روابط اجتماعیانسان ها بر کسی پوشیده نیست؛ به همین مناسبت بیشتر دانشمندان و صاحب نظرانصرف نظر از افکار و عقاید خاصی که درباره منشا، مبنا و هدف قوانین و نظاماتاجتماعی دارند. در این مسیله متفق القول اند که وجود قوانین و نظامات اجتماعی برایحفظ منابع و مصالح فردی و اجتماعی ضروری است لکن معمولا افراد زیرک از طرقبه ظاهر قانونی نقض قانون می کنند. در فقه اسلامی نیز تحت عنوان حیل الربا مباحثیطرح شده است که در واقع، از جهات مبنایی مطابقت زیادی با مفهوم تقلب نسبت بهقانون در فرهنگ غرب دارد؛ بنابراین، ما در این مقاله بعد از بررسی مبنایی این دومفهوم و مقایسه آن ها به بررسی نظر مختار با تکیه بر مبانی حضرت امام خمینی (ره) درزمینه حیل شرعیه می پردازیم و در نهایت، به مواردی از مواد قانونی مربوط به بحثحیل و تقلب در حقوق ایران می پردازیم. به نظر می رسد از منظر مبنایی حیل شرعیه وتقلب نسبت به قانون نه در فقه اسلامی و نه در حقوق موضوعه قابل پذیرش نیست.

حیل شرعی، تقلب نسبت به قانون، حقوق خصوصی