سیدضیاء مرتضوی - دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

در اختلافات میان حاکم و دولت اسلامی با شهروندان، افزون بر پرسش از اصل امکان طرح دادخواست علیه حاکم و دولت،این پرسش هست که چه کسی صلاحیت رسیدگی به آن را دارد آیا حاکم می تواند به شکایتی رسیدگی کند که در آن خودشیک طرف دعوا به شمار می رود چنا نکه این پرسش نیز وجود دارد که آیا حاکم یا دولت اسلامی در استیفای حقوق عمومی بهطرح شکایت نیازی دارد یا خود می تواند برمبنای ولایت مطلقه، چنا نکه گمان رفته، بدون پایبندی به راهکار قضایی اقدام کند در این مقاله با گذری اجمالی بر جواز طرح دادخواست علیه حاکم، دیدگاه اکثریت قاطع فقیهان تایید شده است: در آن دسته ازدعاوی که یک طرف آن قاضی و حاکم اسلامی باشد، باید به داوری شخص سوم رجوع گردد. ازسوی دیگر در طرح دادخواستعلیه دولت که شخصیت آن واقعیتی جز اعتبار ندارد، با این پرسش روبه روست که آیا علیه شخص حقوقی می توان طرح دعواکرد در این مقاله افزون بر پاسخ مثبت به این پرسش، در بیان نوع نسبت میان شخص حقیقی حاکم و شخص حقوقی دولتچند فرض مطرح شده و به اقتضای هریک، ماهیت طرح دادخواست علیه دولت توضیح داده شده است.

قضاوت، حاکم اسلامی، دولت اسلامی، ولایت مطلقه، شخصیت حقوقی