محمود صیدی - استادیار دانشگاه شاهد
محسن پیش آهنگ - دانشجوی دکتری مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب

مسیله لذت و رنج و ارتباط آن با سعادت حقیقى انسان از مباحث چالش برانگیز و دارایقدمت طولانى در تاریخ فلسفه است و فیلسوفان بزرگ اخلاق در تبیین حقیقت و نقشآنها در سعادت انسانى بسیار کوشیده اند. فخر رازی با تقسیم بندی لذات به دو قسمعقلانى و محسوس، لذات جسمانى را رنج بالذات دانسته و آنها را عامل دورشدن انساناز کمال و سعادت حقیقى مى داند. نظریه فخر رازی در این زمینه با چالش های اساسىمواجه است که از جمله مهم ترین آنها مى توان به این موارد اشاره داشت: نقض شدننظریه با موارد متعددی از لذات حسى، وجودی بودن لذات حسى و عدمى نبودن آنها،مقید بودن خیریت لذات حسى به رعایت حالت اعتدال، لذیذ بودن تکرار لذات حسى وغفلت از حقیقت وجودی لذات؛ یعنى تناسب و ملایمت با طبع انسانى.

فخر رازی، لذت، رنج، انسان، لذت عقلانى و لذت محسوس