زهیر صیامیان گرجی - دکتری تاریخ اسلام، عضو هییت علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
زهرا سمیعی - کارشناسی ارشد تاریخ تشیع، دانشگاه خوارزمی

در رویکرد تاریخی به فرهنگ شیعی امامی می توان جایگاه شخصیت های مذهبی در فرهنگشیعیان را با تکیه بر مواجهه تاریخی با متون شیعی مورد بررسی قرار داد. فاطمه زهرا (س) ازمهم ترین شخصیت هایی است که در عقاید و فرهنگ شیعی جایگاهی محوری دارد. فاطمه (س) به مثابه مرجع ارتباطی نبوت، امامت و ولایت در نظام عقاید شیعی شناخته شده است. فرهنگ شیعیان نیز در روند تاریخی تحولات جوامع شیعه از قرون اولیه تاریخ اسلام تا قرن ششم هجری،مجالی برای معنابخشی و حفظ و بازتولید این نظام عقیدتی بوده است. در عین حال مجامعحدیثی و متون شیعی از طریق احادیث و روایات منتسب به معصومین (ع) به عنوان منابع ومراجع فکر و فرهنگ شیعه، پیونددهنده بین عقیده شیعی و فرهنگ شیعیان بود هاند. بر این مبنادر این مقاله با تکیه بر سنخ شناسی کمی و کیفی احادیث و روایات متون شیعی از قرن چهارم تا ششم هجری درباره فاطمه (س)، روند بازنمایی جایگاه فاطمه (س) در فرهنگ شیعیان مورد بررسی قرار گرفته است. ارتقای کمی و کیفی نگرش فضایل نگارانه به جایگاه فاطمه (س) از قرن چهارم تا ششم در احادیث منابع شیعی، نشان از برجسته شدن و اهمیت یافتن این وجه از ابعاد شخصیتی ایشان به عنوان الگویی اخلاقی و منبع ولایی در فرهنگ شیعیان است.

فاطمه زهرا (س)، احادیث شیعی، ایران اسلامی قرون میانه، فرهنگ شیعیان امامی، متون شیعی امامیه