مجتبی مرادی - مدیر دفتر مطالعات منابع آب، شرکت سهامی آب منطقه ای مرکزی و مدرس مدعو دانشگاه پیام نور استان مرکزی
لیلا همتی - دانش آموخته مهندسی آب دانشگاه پیام نور اراک

مردمان ایران زمین از دیرباز به ارزش آب به عنوان ماده ای زندگی بخش و ارزشمند آگاهی داشنتد. با توجه به فراوانی تعداد قناتها یا کاریزها در ایران و ساختمان متنوع آن و نتایج تحقیقات و بررسیهای متعدد در این زمینه ، کریز در اصل سازه ای آبی ایجاد و تکمیل شده توسط ایرانیان می باشد. ایرانیان با داشتن دانش و علم کافی از زمین شناسی و آب شناسی حدود 6000 سال پیش کاریز یا قنات را ساخته اند. در استان مرکزی و دشت اراک نیز مشابه سایر مناطق ایران، تا قبل از رونق گرفتن حفر چاه جهت بهره برداری از منابع آب زیرزمینی، قنوات متعددی تامین آب شرب کشاورزی را برای مناطق شهری و روستایی بر عهده داشتند. با توجه به جریان دایمی آب در قنوات استفاده های دیگری از این آب نیز ابداع گردید که از مهترین آنها می توان به آسیابهای آبی اشاره نمود. در مقاله حاضر علاوه بر تشریح مکانیزم عملکرد آسیابهای آبی و نحوه فعالیت آنها با استفاده از حریان آب قنات، به معرفی یکی از این آسیابها در روستای ضامنجان از روستاهای کهن شهرستان اراک پرداخته شده است.

قنات، آسیاب آبی، روستای ضامنجان، دشت اراک، استان مرکزی