آذین بهرام پوری - کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری، دانشگاه معماری هنر پارس، تهران، ایران
سجاد جهان شاهی - کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده معماری، دانشگاه معماری هنر پارس، تهران، ایران

رشد سریع جمعیت و عدم تطابق محلات قدیمی با نیازهای روز، عدم تمایل به زندگی و توجه مردم به حفظ آنها را به همراه داشته است. توسعه شهری، استفاده از تمامی ظرفیتهای بالقوه و بالفعل موجود شهر برای رسیدن به شهری یکپارچه و پاسخ گو را پیشنهاد می کند، و می تواند بخش اعظم جذب جمعیت و سرمایه گذاری در بافت قدیمی تهران را از طریق بازآفرینی عملکردی و حفاظت از میراث موجود تامین کند که موجب پویش و رفع آشفتگی اجتماعی-فرهنگی و کالبدی-بصری و جذب گردشگر و سرمایه و درنتیجه ارتقای سطح کیفی زندگی شهری و شرایط اقتصادی شهر گردد. بافت تاریخی شهرها آثار ارزشمندی هستند که فرهنگ، تاریخ، دانش معماری و شهرسازی گذشته جامعه شهری را نشان می دهند و در بیان روشن تر، هویت و شخصیت اجتماعی فرهنگی شهر را به نمایش می گذارند. حصار ناصری یا همان هسته تاریخی تهران به علت وجود پتانسیل های فرهنگی-اجتماعی-سیاسی-تاریخی، می تواند نقش مهمی در هویت بخشی به تهران معاصر داشته باشد. اما فرسودگی، ضعف مرمت و انسجام مدیریت، این منطقه را دچار چالش های زیادی کرده است و علی رغم ظرفیت های بالای این بافت، مدیریت شهری در اجرای طرح ها و پروژه های شهری مربوط به حفظ آثار و احیاء این بافت ها دست به گریبان معضلات پیچیده اجتماعی و فرهنگی برای ساکنین منطقه شده است. این مقاله تلاش می کند ضمن بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی، با هدف بررسی اثر حفاظت از بافت قدیمی- تاریخی و همچنین شرایط اجتماعی موجود به واکاوی محله عودلاجان بپردازد و با ارایه راهبردهایی، ارتقاء فرهنگ سکونت و رفاه اجتماعی در این محله تاریخی و تاثیر آن بر تجدید حیات شهری را پیگیری می کند. در نتیجه می توان گفت یکی از ارکانی که ضامن پایداری حیات شهری در بافت های تاریخی و محله های با ارزش در شهر است، حفاظت و احیا بافت تاریخی و ارتقاء رفاه اجتماعی توسط توانمندسازی مردم و افزایش مشارکت آنها با نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر خواهد بود. نتایج این بررسی نشان می دهد، ضعف تشریک مساعی گروه های مختلف و ذی ربط (مدیریت یکپارچه) و فقدان برنامه های مرمتی مناسب و سایر موارد از مهم ترین دلایل بروز چالش های اساسی منطقه است.

بازآفرینی، احیاء، حفاظت، تجدید حیات شهری، بافت تاریخی