علی نکویی فرد - مرکز تحقیقات ژنتیک اصلاح نژاد ماهیان سردآبی شهید مطهری یاسوج
عباسعلی مطلبی - موسسه تحقیقات شیلات ایران تهران
بهیار جلالی جعفری - دانشکده علوم تخصصی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
عین اله گرجی پور - مرکز تحقیقات ژنتیک اصلاح نژاد ماهیان سردآبی شهید مطهری یاسوج

این تحقیق در سال 1385 به منظور شناسایی تعیین پراکنش جغرافیایی علل شیوع آلودگی به انگل چشمی Diplostomum spataceum در مزارع پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان استان آذربایجان غربی انجام گرفت. در این رابطه از 40 مزرعه پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در سطح استان 312 عدد ماهی در فصول مختلف صید مورد بررسی انگلی قرار گرفت. از این تعداد ماهی بررسی شده 12 مزرعه با 52 عدد ماهی یعنی 16/6 درصد به انگل دیپلوستوموم چشمی آلوده بودند. نوع منبع آبی این مزارع به ترتیب: مزرعه از رودخانه مزرعه از آب چاه تامین می شد. مشخص گردید که اکثر مزارع آلوده به دیپلوستوموم اسپاتاسیوم آب مصرفی خود را از رودخانه یا مخلوطی از سایر منابع آبی تامین می کردند. درصد آلودگی به ترتیب فصول سال: 11/1 39 8/7، 6/1 بود. بیشترین آلودگی به این انگل با 39 درصد در فصل تابستان کمترین آن با 6/1 درصد در فصل زمستان مشاهده گردیده .حداقل حداکثر تعداد انگل 1-3 عدد در فصول مختلف سال ثبت گردید. مقایسه درصد آلودگی کل ماهیان در بین فصول مختلف با استفاده از آزمون Chi-square نشانگرمعنی داربودن آلودگی در فصل تابستان با سایر فصول سال بود((.05/0> مقایسه میانگین شدت آلودگی کل ماهیان در فصول مختلف سال با استفاده از تست Kruskal wallis اختلاف معنی داری را نشان داد 0/001 x2 =16/48 در مقایسه میانگین شدت آلودگی کل ماهیان بین فصول مختلف با یکدیگر که بوسیله تست Mann-whitny انجام شد بین دو فصل تابستان زمستان اختلاف معنی دار را نشان داد. در بین 14 شهرستان استان آذربایجان غربی مزارع پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان شهرستانهای ماکو، ارومیه، پیرانشهر، میاندوآب تکاب آلودگی به این انگل را نشان داد.دربررسی بعمل آمده برروی 70 عدد حلزون جمع آوری شده از منابع آبی مزارع پرورش قزل آلای استان جنسهای لیمنه وپلانوربیس به ترتیب با 43 و21درصد بیشترین فراوانی دربین حلزونهای شناسایی شده را داشتند.درصد آلودگی به انگل با فراوانی حلزون های میزبان واسط پرندگان ماهیخوار مهاجر در مسیر این استان وهمچنین نوع منبع تامین کننده آب مزرعه رابطه مستقیمی را نشان داد. در اتوپسی به عمل آمده بر روی حلزون های لیمنه مرحله اسپوروسیتی انگل دیپلوستوموم جدا گردید.

دیپلوستوموم اسپاتاسیوم قزل آلای رنگین کمان آذربایجان غربی پراکنش جغرافیای