مسعود نیکو قدم - دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

تجربه ایران و اکثر کشورهای صادر کننده منابع طبیعی، نشان‏دهنده این مطلب است که در صورت عدم مدیریت صحیح و برنامه‏ریزی شده درآمدهای حاصل از صدور این منابع، مشکلاتی برای اقتصاد این کشورها به وجود خواهد آمد که در ادبیات اقتصادی، از آن به "پدیده‏ی نفرین منابع" یاد می‏گردد. هدف تحقیق حاضر این است که شیوه جذب درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران را با استفاده از معیارهای استخراج شده از ادبیات موضوع در زمینه پدیده نفرین منابع، مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. برای نیل به این هدف، ابتدا با استفاده از ادبیات موضوع، 4 معیار کلی به عنوان معیارهای استفاده بهینه و مطلوب کشورها از اینگونه درآمدها تبیین ‏گردید و سپس با استفاده از این معیارها، تجربه ایران و کشور نروژ _به عنوان یک نمونه موفق_ ، در این زمینه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه‏ی این تحقیق بیانگر این مطلب است که مکانیسم حساب ذخیره ارزی در ایران عملکرد مطلوبی نداشته و نتوانسته است معیارهای 4 گانه را رعایت کند. در این راستا، تجربه کشور نروژ در ارتباط با نحوه‏ی استفاده از اینگونه درآمدها، می‏تواند الگوی مناسبی برای کشور ما در این زمینه باشد و باید ساختار حساب ذخیره ارزی در ایران با هدف رعایت معیارهای تبیین شده و نیز پوشش دادن انگیزهای تثبیتی، پس‏انداز و احتیاطی، اصلاح و تکمیل گردد.

پدیده نفرین منابع، بیماری هلندی، درآمدهای نفتی