زینب مهدوی - دانشگاه حکیم سبزواری
ابوالقاسم رحیمی - دانشگاه حکیم سبزواری

حمله یورش مغولان در قرن هشتم هجری قمری افزون بر بی حرمتی به باورهای مذهبی، فرهنگی اجتماعی، فقر اقتصادی را نیز به همراه داشت. ویرانگری های ناشی از حملات ایلخانان مغول منابع درآمد مالی مردم را با مشکلات فراوانی مواجه کرده بود. به ویژه آنکه حاکمان مغول هر بار به بهانه های گوناگون از مردم مالیات دریافت می کردند در این میان طبقات فرودست جامعه، بار سنگین هزینه ها را تحم مینمودند. نابرابری های موجود در جامعه طبقات قشرهای اجتماعی مردم منطقه سبزوار از جمله عالمان دینی، کشاورزان، دهقانان، روستاییان، پیشه وران، صنعتگران و... را بر آن داشت تا به منظور مقابله با وضع موجود براندازی حکومت ایلخانان مغول، دست به جنبشی مردمی بزنند. از این رو نابرابریهای حاصل از فقر اقتصادی، ناتوانی مالی مردم خراسان، به ویژه منطقه سبزوار، را میتوان از علل بنیادین شکل گیری نهضت سربداران به شمار آورد. در این پژوهش، با رویکردی جامعه شناسانه، به شیوه ای توصیفی- تحلیلی بر آن خواهیم بود تا افزون بر نمایاندن نابرابریهای حاکم بر خراسان در قرن هشتم هجری قمری، به شناسانایی طبقات قشرهای اجتماعی واکاوی نقش آنان در شکل گیری نهضت سربداران، بپردازیم.

ایلخانان مغول، مفهوم نابرابری، طبقات قشرهای اجتماعی، نهضت سربداران.