احمد بدری - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
حمید زمانزاده - استادیار پژوهشکده پولی بانکی

تحلیل متغیرهای کلان اقتصاد ایران در شرایط کنونی نشان از ظهور معمایی دارد که جهت اتخاذ رویکرد صحیح در سیاست پولی نظارتی بانک مرکزی، نیازمند تببینی روشن قانع کننده است. افزایش نرخ رشد نقدینگی، کاهش معنادار نرخ تورم چسبندگی نرخ سود بانکی سه ضلع این معما را تشکیل می دهند که در آن از یک سو واگرایی میان نرخ سود اسمی نرخ تورم از سوی دیگر واگرایی میان نرخ رشد نقدینگی نرخ تورم بروز یافته است. این مطالعه در پی طراحی مدل نوینی است که اقتصاد خرد بانک ها را به اقتصاد کلان پیوند زده تبیینی روشن برای معمای مذکور فراهم نماید. اقتصاد خرد بانک ها در صورتهای مالی منعکس می شود که معیارهای اندازه گیری شناخت اقلام آن تابع اصول استانداردهای حسابداری است لذا مدل مورد نظر باید توانایی برقراری ارتباط بین مفاهیم تکنیک های حسابداری با مفاهیم اقتصاد را داشته باشد ارقام ترازنامه نظام بانکی را با مقادیر متغیرهای اقتصاد کلان مرتبط نماید. بر اساس نتایج این مطالعهر تبیین رفتار ترازنامه نظام بانکی ایران نشان می دهد که کیفیت دارایی های نظام بانکی بر کیفیت بدهی های آن در نتیجه کیفیت نقدینگی موثر است. انباشت دارایی های موهوم منجمد در سمت دارایی های ترازنامه نظام بانکی، جریان ناسالمی از خلق نقدینگی را شکل می دهد که در آن بخشی از نقدینگی متاثر از دارایی های موهوم نظام بانکی است که آن را نقدینگی بی پشتوانه می نامیم. چنین وضعیتی مبین این واقعیت است که ترازنامه نظام بانکی به مفهوم اقتصادی مالی ناتراز است توزان ظاهری آن در سایه بکارگیری روش های نادرست حسابداری حاصل شده است. تداوم این وضعیت نه تنها تداوم عملکرد نظام بانکی را به مخاطره می افکند، بلکه پیامدهای اقتصادی متفاوتی را در بخش اسمی حقیقی اقتصاد کلان نیز به دنبال دارد که در وضعیت کنونی اقتصاد ایران قابل مشاهده است. در واقع کاهش توان نقدینگی متاثر از کاهش کیفیت دارایی های نظام بانکی، موجب شده است به رغم رشدهای بالای نقدینگی، از یک سو شاهد کاهش نرخ تورم مقاومت نرخ سود بانکی در برابر کاهش از سوی دیگر آسیب تولیدکنندگان از تنگنای اعتباری باشیم که بروز رکود اقتصادی نیز پیامد طبیعی آن است.