مرتضی رحیم پور - کارشناس پژوهشی، موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، تهران ایران
نعمت الله کریمی - استادیار موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، تهران ایران
فرزانه مهدیان پرانی - دانش آموخته دانشگاه اصفهان

ارزیابی مصرف پایدار منابع آب، در مقیاس حوضه و مزرعه، یکی از اقدامات ضروری جهت برنامه ریزی تخصیص منابع آب است، که می توان با برآورد دقیق میزان تبخیر – تعرق واقعی Eta در جهت تبیین پارادایم های مدیریتی پایدار به این مهم دست یافت. اگرچه برآورد Eta با محدودیت های مکانی، زمانی و هزینه ای روبرو است، اما توجه به پیشرفت های علمی در سال های اخیر می توان با استفاده از تصاویر ماهوره ای، تا حدی بر محدودیت های موجود فایق گردید. در این راستا، هدف از تحقیق حاضر الف) ارزیابی و اعتبارسنجی یکی از جدیترین محصولات تبخیر تعرق واقعی، محصول WaPOR با مقادیر اندازه گیری شده دستگاه Scintillometer و سپس ب) تحلیلی جامع از تغییرات مصرف خالص آب در یکی از پرمناقشه برانگیزترین حوضه های آبریز کشور (حوضه آبریز زاینده رود) ارایه می گردد. مقایسه داده های Scintillometer و اطلاعات ماهواره ای حاکی از آن بود که داده های WaPOR فایو یکی از مناسب ترین داده های تبخیر – تعرق واقعی به لحاظ صحت و دقت می باشد. همچنین نتایج بررسی مصرف خالص آب در کاربری های مختلف به صورت متوسط سالانه نشان می دهد که بیشترین میزان Eta در سال 2016 به ترتیب مربوط به کشت های دوگانه mm513 اراضی باغی mm387، کشت های بهاره mm272 کشت های پاییزه mm271، اراضی دیم mm112 و مراتع mm83 می باشد. اما نکته قابل توجه مصرف سالانه در حدود 9/92 میلیون لیتر آب از هر هکتار شالیزارها موجود در این حوضه آبریز گرم خشک است؛ که با توجه به شرایط منابع آبی حاکم در این حوضه، مقدار بسیار بالای است و نیاز به برنامه ریزی دقیق تری جهت حذف یا کاهش سطح زیر کشت آن توسط مسولین است.

منابع آب، بهره برداری پایدار، تبخیر - تعرف واقعی، حوضه آبریز زاینده رود