مصطفی لعل شاطری - پژوهشگر تاریخ هنر دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه فردوسی مشهد
فخری زنگی آبادی - عضو هییت علمی گروه تاریخ دانشگاه پیام نور کرمان

یکی از موضوعات مطرح در زمینه ادبیات شیعی در الگوی پایه پیشرفت، بهره مندی صحیح از پیشینه این حوزه در راستای تولید محتوایی غنی و متعاقبا تاثیرگذار و کاربردی در عصر حاضر محسوب می گردد. براین اساس، دوره صفویه را می توان به عنوان نمونه ای مورد مطالعه قرار داد که در آن شعر در قالب محملی در راستای حفظ اعتقادات و باورهای شیعی به ایمه اطهار (ع) و به ویژه حضرت رضا (ع) مورد کاربرد قرار گرفت، چرا که دوره صفویه به دلیل تغییرات سیاسی اجتماعی و غلبه هنجارهای نوین به ویژه رسمیت یافتن مذهب تشیع، تحولات شگرفی را در درون مایه و ساختار حیات ادبی ایران به همراه داشت هدف این پژوهش مبتنی بر شیوه توصیفی تحلیلی پاسخ به این پرسش است که با توجه به تغییر نگرش در بعد مذهب، میزان توجه به صفات فردی امام رضا (ع) از سوی شاعران این دوره تا چه حد، متعاقبا چه مضامینی بیش از همه در اولویت سرایش قرار گرفته و تا چه حد با روایات منطبق و نیز رویکرد دربار و نگرش شاعران چه تاثیری بر این جریان داشته است یافته ها حاکی از آن است که بیان مدح و منقبت حضرت رضا (ع) در شعر فارسی شعرای شیعی عصر صفویه، جایگاه ممتازی را در ادبیات منظوم این دوره به خود اختصاص داد که موجب ایجاد الگویی ممتاز در راستای حفظ صحیح باورها و اعتقادات شیعی به حضرت رضا (ع) گردید. این جریان از سویی می توان نشات گرفته از رویکرد سیاسی اعتقادی دربار و از سویی براساس نوع نگرش اقشار جامعه و شاعران دانست. متعاقبا شاعران در آثار خود بنا به پیش فرض های روایی و حدیثی غالب بر باورهای مذهبی فردی اجتماعی، به بیان صفات ممتاز امام رضا _(ع) پرداختند.

امام رضا (ع) ، اوصاف فردی، شاعران شیعی، عصر صفویه