حمید علی پور - دانشجوی دکتری بیابان زدایی دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد
محمد اخوان قالیباف - استادیار دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد
الوست قلیوف - استاد دانشگاه دولتی عمران باکو
مارینا کورنووا - استاد دانشگاه روسیه

کشور ایران جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان است و با محدودیت شدید منابع آب مواجه است. یکی از عوامل هدررفت آب در مناطق مختلف آب و هوایی ایران، تبخیر و تعرق است که مقدار زیادی از منابع آب ازاین طریق از دسترس خارج می گردد. این امر نشان دهنده اهمیت توجه بیشتر به مسیله تبخیر و تعرق در کشور است. در این تحقیق داده های ایستگاه های تبخیر سنجی 14 ایستگاه مجاور دریاچه ارومیه در بازه زمانی 1375 تا 1390 مورد بررسی قرار گرفته اند. با استفاده از ایستگاه های تبخیر سنجی میزان تبخیر از سطح دریاچه با استفاده از تشتک تبخیر به صورت میانگین ماهانه و سالانه برآورد گردید. تبخیر آب شور دریاچه به صورت میانگین در این دوره زمانی 75 درصد کمتر از آب شیرین است. محاسبه روند ماهیانه تغییر تبخیر نشان میدهد که تبخیر در ماه های مختلف متفاوت است. در ماه های گرم تبخیر افزایش یافته و در ماه های سرد کاهش تبخیر روی می دهد. بیشترین تبخیر برای 10 ایستگاه مجاور دریاچه با مقدار 1636/72 میلی متر و در ایستگاه گلمخانه برای آب شور و شیرین به ترتیب با مقدار 1452/7 و 1687 میلی متر مربوط به سال 1387 و برای نسبت داده های میانگین 10 ایستگاه به داده های گلمخانه آب شیرین با مقدار 1/21 میلی متر مربوط به سال 1378 می باشد. بیشترین و کمترین تبخیر آب شیرین دریاچه به ترتیب با مقدار 1687 و 164/3 میلی متر در سال 87 و 86 و بیشترین و کمترین تبخیر آب شور دریاچه به ترتیب با مقدار 1452/7 و 801/8 میلی متر در سال 87 و 88 اتفاق افتاده است. همچنین بیشترین نسبت تبخیر آب شیرین به شور در سال 1390 با مقدار 1/491005 رخ داده است. در خلال سال های 1380 تا 1390 میزان شوری آب دریاچه ارومیه مرتب افزایش یافته تا به حالت اشباع آب نمک رسیده است. بنابراین شیب افزایش شوری دریاچه ارومیه از سال 1380 تا 1390 معادل 0/029 بوده است. نتایج نشان داد که میانگین سالیانه تبخیر از سطح دریاچه ارومیه برابر 900 میلی متر است. همچنین بیشترین و کمترین میانگین ماهیانه تبخیر از سطح دریاچه ارومیه مربوط به ماه های تیر و مرداد با مقدار مشابه 154/6 و دی ماه با مقدار 14/6 میلی متر می باشد.

بیلان آبی، تبخیر، هیدرولوژی، منابع آب، تشتک تبخیر، ارومیه