احمد ترکمان - دکتری معماری، عضو هییت علمی، گروه معماری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
صحرا یاسی - گروه معماری، پردیس علوم و تحقیقات بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
سوگل شمتوب - دکتری معماری، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

مسکن برای انسان همواره معنا و تاثیری فراتر از سرپناه و پناهگاه داشته و با خود بینش، فرهنگ و شیوه خاص نگاه او به زندگی را ساخته و به نمایش در می آورده است. یک شهروند معلول، از حقوق اجتماعی برابری با سایر شهروندان برخوردار است. لذا با توجه به اینکه تعداد زیادی از شهروندان را افراد معلول تشکیل می دهند، طراحی شهری و معماری مختص آنها یکی از مراکز مهم خدمات رفاهی است که در بهبود کیفیت زندگی معلولین اهمیت بسزایی دارد. در حالی که حق تمامی آحاد جامعه و شهروندان در استفاده از امکانات و زندگی متعادل و عادلانه در کنار سایرین به رسمیت شناخته می شود، افرادی که با محدودیت های جسمی حرکتی رو به رو هستند، به دلیل عدم پیشبینی تمهیدات مناسب در شبکه های حمل ونقل شهری، فضاهای عمومی و حتی در خانه ها و واحدهای مسکونی، در حضور فعال در عرصه های اجتماعی و خانوادگی با مشکلات بسیاری مواجه اند. بیشترین تلاش هایی که برای مناسب ساختن فضای سکونتی معلولین صورت می گیرد، به رفع موانع حرکت و حضور آنها در فضاهای مختلف و افزایش آسایش وآرامش آنان در عرصه های زندگی شخصیشان محدود می شود. حال آنکه آماده سازی و مناسب نمودن محیط های زندگی معلولین، به ویژه خانه های آنها، طیف وسیع تری از اقدامات و روش های کارامد تر و پیچیده تر نیاز دارد. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی توجه به حقوق معلولین و جانبازان در طراحی معماری مسکن می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای می باشد همچنین پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، داده های بدست آمده را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. این مقاله بعد از نگاهی گذرا به پیشینه تاریخی و تعاریفی در باب معلولیت، به بررسی ویژگی های مسکن معلولین و تاثیر انعطاف پذیری در فضاهای آن می پردازد سپس با تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی موانع و مشکلات موجود، راهکارهای پیشنهادی به منظور بهینه سازی آنها ارایه می دهد چرا که مناسب سازی فضاهای مسکن برای استفاده معلولین و طراحی همه شمول، مقدمه ای برای ارایه راهبردها و راهکارهای لازم خواهد بود

معماری مسکن، خانواده جانبازان، معلولین جسمی حرکتی، مسکن معلولین.