سعید موحدی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی تونل و فضاهای زیرزمینی، دانشگاه ارومیه، -
رضا رحمان نژاد - استاد، عضو هییت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، -
محسن حاجی حسنی - استادیار، عضو هییت علمی دانشگاه ارومیه، -
محمد خسروتاش - کارشناس ارشد مهندسی معدن، شرکت سابیر، -

حفاری های زیرزمینی باعث حرکت لایه های زمین شناسی و نشست سطح زمین می شود که ممکن است باعث ایجاد خسارت در سازه های سطحی شود. روش های حفاری زیادی برای کم کردن اثرات ساخت تونل روی نشست سطح زمین در دهه های اخیر توسعه پیدا کرده اند. خط 6 متروی تهران مطابق با اصول روش تونلسازی جدید اتریشی (NATM) ساخته شده است. این روش به طور گسترده برای ساخت تونل هایی با دهانه بزرگ استفاده شده است. این امر به دلیل قابلیت انعطاف پذیری بالای این روش با شرایط مختلف زمین شناسی است. طراحی تونل با روش NATM بطور کلی بر پایه روش های تجربی و عددی می باشد و فرایند ساخت می تواند برا اساس پاسخ های مشاهده شده از طرف زمین متفاوت باشد. نشست های ایجاد شده با تنظیم کردن نرخ حفاری، فاصله بین جبهه کار و نگهداری، حفاری مقطعی جبهه کار و کف بندی کنترل می شود. در این مقاله تعدادی مدلسازی دو بعدی المان محدود فرایند حفاری مرحله ای بر روی تونل خط 6 متروی تهران، برای بررسی تاثیر مراحل حفاری بر روی نشست های سطحی و زیرسطحی در زمین با خاک ضعیف و استفاده از روش NATM، انجام شده است. روش ساخت بهینه تونل به روش NATM با استفاده از نتایج بدست آمده از آنالیز المان محدود نیز در انتها آورده شده است.

نشست، حفاری ترتیبی، روش تونل سازی NATM، آنالیز المان محدود