احمدرضا فروزانمهر - کارشناسی ارشد معماری، کارشناس ارشد انرژی پایدار

امروزه رشد فزاینده جمعیت، توسعه بی‌رویه شهرها، فرسودگی بافت‌ها و بناهای قدیمی شهری و هزینه‌های سنگین مالی ناشی از آنها از مشکلات عمده‌ی مدیریت شهرها به شمار می‌رود. در ایران بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، 5/11 میلیون واحد مسکونی 9/15 میلیون واحد مسکونی شمارش شده کل کشور در سال 1385، در شهرها قرار داشته‌اند و پیش‌بینی شده است که با این رشد جمعیت و روند شهرنشینی تا سال 1400 هجری شمسی مساحت شهرهای ایران به دو برابر مساحت کنونی خود افزایش خواهد یافت (حبیبی، 1386). این توسعه‌ی نابسامان، توأم با کاسته شدن مقبولیت الگوهای بومی و سنتی زندگی شهری باعث هجوم خانوارها به نواحی جدید و رها و فرسوده شدن نواحی تاریخی گشته است. حمایت نکردن مناسب بخش‌های دولتی در سرمایه‌گذاری در طرح‌های بومی و مردمی، فرسودگی این بافت‌ها را تشدید کرده است. این بافت‌ها با ارزش کالبدی و فرهنگی نهفته در خود بهترین نشانه‌ی هویت شهری برای وحدت بخشی به پیکره‌ی شهر می‌باشند و حیات و رشد آنها می‌تواند مانع از فرسودگی شهر از درون گشته و توسعه‌ی بی‌رویه آن را محدود کند. اهمیت بافت‌های سنتی شهرها از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی، لزوم حفظ، بهسازی و نوسازی آنها را دو چندان می‌سازد. از آنجا که بیش از نیمی از بافت‌های قدیمی کشور فرسوده هستند، بازسازی و نوسازی آنها هزینه سنگینی را به شهرداری‌ها تحمیل کرده و می‌کند، و چه بسا که این مداخله‌های کالبدی پرهزینه همیشه ارزش افزوده‌ای را برای آنها در پی نیاورده است. در حالی که اگر در این فرایند، ارزش‌ها و پتانسیل‌های موجود در معماری بافت‌ها و بناهای سنتی به طور سیستماتیک مطالعه و شناسایی شده و در تصمیم‌گیری‌ها و طرح‌های جدید به کار برده شوند، نه تنها هزینه‌های نوسازی و بازسازی کاهش می‌یابد بلکه ارزش افزوده این طرح‌ها نیز به طور چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد. در این مقاله مقدمه و متدولوژی طرحی پژوهشی ارائه می‌شود که بر بناهای سنتی به عنوان اجزای اصلی تشکیل‌دهنده بافت‌های قدیمی تأکید دارد. این تحقیق به طور خاص نشان خواهد داد که چگونه شناخت، تلفیق و به کارگیری روش‌های سنتی معماری در روند بازسازی و نوسازی بافت‌ها، از طریق کاهش مصرف انرژی و حفاظت از محیط‌ زیست، باعث افزایش ارزش افزوده در مقیاس شهرها خواهد شد.

مالیات بر ارزش افزوده، احیا، نوسازی بافت‌های شهری