امیر جمشیدی - معمار و مدرس دانشگاه

بعد از به حکومت رسیدن آغا محمد خان قاجار و انتخاب تهران به عنوان پایتخت ، سیر تحول این شهر آغاز شد و در عهد ناصری بعد از حذف حصار طهماسبی و با به قدرت رسیدن امیرکبیر سیر اتفاقات روند بسیار سریعتری به خود میگیرد . روند شهر نشینی در تهران با سرعت بیشتری پیگیری میشود و با ورود عناصری از فرنگ رنگ و لعاب دیگری به شهر میبخشد. در این میان میادین نقش پر رنگی را ایفا میکنند ، فضاهایی جهت به نمایش گذاشتن قدرت و یا تجمع را به نمایش میگذارند و گاه به پیروی از گذشته ( صفویه) محل نمایش ساختمانهای حکومتی و قدرت شاه است . این مقاله سعی بر آن دارد تا تعریفی از میدان توپخانه و نحوه عملکرد آن را بررسی کند . تعریف فضای باز و فضای عمومی این میدان با توجه به عملکرد آن مورد توجه است. در روند تاریخی این میدان بالعکس میادین دیگر مانند میدان نقش جهان با مفصلی شهری روبرو نیستیم و از ابتدا میدان توپخانه صرفا برای عملکرد توپ ساخته شد اما در سیر تاریخی این مخاطبان شهری و نیازها بودند که نقشهای مختلفی را برای این فضا خلق کردند و حوزه های متفاوتی را باز تعریف نمودند. این حوزه ها را میتوان از چندین دیگاه مورد بررسی علمی قرار داد . اما سعی بر این است نگاهی کلی به این مورد داشته باشیم و تعریفهای متفاوتی را که در متن حوزه ساخت و عملکرد نهفته است را بیان کنیم.

فضای باز ، فضای عمومی ، میدان توپخانه ، روند تاریخی ، میدان حکومتی