نقش ارتباط بیرون-درون در مدرسه ابتدایی برای پرورش خلاقیت کودکان

از دیدگاه نظریه پردازان آموزشی وجود فضای باز و طبیعی در محیط های آموزشی به ویژه مقطع ابتدایی نقش موثری در پرورش خلاقیت کودکان ایفا می کند. با این وجود هنوز در مدارس کشور سرانه فضای باز به دلایل گوناگون ناکافی بوده و بخش اعظم کلاس های درس در فضاهای بسته تشکیل می شود و فضای بیرونی عملا نقشی در آموزش و پرورش ایفا نمی کند. در راستای حل این مساله این پژوهش به دنبال این است که به بررسی نقش ارتباط فضایی درون-بیرون مدرسه ابتدایی به عنوان عامل کالبدی موثر در جهت پرورش ابعاد مختلف خلاقیت دانش آموزان بپردازد. روش تحقیق این پژوهش که از نوع کمی بوده در سه مرحله اجرا گردید. در ابتدا جهت یافتن شاخصه های اصلی خلاقیت، از پرسشنامه ترکیبی استفاده شد که با تجمیع داده ها، شش آیتم انگیزش، کنجکاوی، تخیل، فعالیت، تعامل و مشارکت در بحث به عنوان مهمترین شاخصه ها از دیدگاه معلمان شناسایی شدند و در پی تحلیل داده ها شاخصهها به دو بعد فردی و اجتماعی تقسیم گردیدند. سپس در مرحله دوم جهت بررسی اثر اتصال بیرون-درون در فضاهای مختلف مدرسه، فضاها بر اساس نوع آموزش و رفتار به سه حوزه رسمی، غیر رسمی و مابین تقسیم شدند. در مرحله آخر پرسش نامه ای تصویری و بسته با هدف یافتن تاثیر ارتباط درون-بیرون بر ابعاد خلاقیت در سه دسته فضاهای مدرسه تدوین گردید که در میان 278نفر از ذی نفعان مدارس ابتدایی توزیع و پاسخها مورد سنجش قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میان ارتباط بیرون-درون بعنوان یک عامل کالبدی و هر دو بعد خلاقیت رابطه معنادار وجود دارد. بعلاوه در فضاهای رسمی می توان از طریق ارتباط بصری بر ابعاد خلاقیت (بویژه بعد فردی) و در فضاهای غیر رسمی با ارتقا ارتباط فیزیکی با محیط بیرون بر خلاقیت (بویژه بعد اجتماعی) تاثیر گذاشت. همچنین در این رویکرد فضاهای مابین به عنوان فضاهایی تاثیرگذار شناخته شده اند که دارای تاثیر نسبتا یکسان بر هر دو بعد خلاقیت بودند.

Keywords:

ابعاد خلاقیت , ارتباط بیرون-درون , ارتباط بصری , ارتباط فیزیکی , مدرسه ابتدایی