عباس قلی پور - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
فاطمه صهبا - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست شناسی گیاهی،دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

جنس Silene باحدود 110 گونه شامل 36 گونه اندمیک، بزرگترین جنس تیره میخکیان Caryophyllaceae در ایران محسوب می شود. گونه های Silene در ایران در 23 بخش توزیع شده اند که 13 بخش آن چندساله با 90 گونه در ایران است. مطابق اطلاعات موجود گونه های این جنس گوناگونی قابل توجهی درخصوصیات ریزریخت شناسی دانه گرده نشانمی دهند. گیاهان این جنس خواص دارویی و زینتی داشته و برخی نیز علف هرز مزارع هستند. در این پژوهش 8 جمعیت از 6 گونه از بخش Lasiostemones تحت مطالعه ریز ریخت شناسی دانه گرده قرار گرفت. در این مطالعات 14 صفت کمی و کیفی ریزریخت شناسی دانه گرده از روی تصاویر حاصل از میکروسکوپ الکترونی نگاره SEM بررسی شد. صفات کمی اندازه گیری و داده ها با نرم افزار SPSS و با روش های مختلف آنالیز خوشه ای برای ارزیابی روابط تاکسو ن ها آنالیز و تحلیل شدند. شکل دانه گرده در تمامی گونه های مطالعه شده کروی بوده و تزیینات سطح دانه گرده نیز در همه گونه ها از نوع میکرواکینیت است. وضعیت سطح دانه گرده؛ میکروپرفوریت مشاهده شده است. بزرگ ترین دانه گرده در گونه S.ruprechtii به ابعاد 38×38 میکرومتر و کوچکترین دانه گرده به ابعاد 27×25/5 میکرومتر در جمعیت آذربایجان شرقی گونه S.propinqua مشاهده شد. بزگترین منفذ از نظر طول و عرض مربوط است به S.ruprichtii با اندازه 5/5× 4/7 میکرومتر و کوچکترین آن در جمعیت سیلوانا S.propinqua با اندازه 3/2 در 3/2 میکرومتر دیده شده است. تعداد حداکثر و حداقل منفذ به تر تیب در جمعیت سمنان گونه های S.lasiantha و S.ruprichtii با 5 و 2 منفذ در واحد سطح دیده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که صفات کمی ریزریخت شناسی دانه گرده در تفکیک گونه های این بخش تا حدی موثر می باشد.

دانه گرده، ریزریخت شناسی، Silene ،Lasiostemones، ایران