محمد سعیدیان تبار - دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس

شناخت ابعاد مختلف زمان ، مبحثی است که در طول زمان، ذهن بسیاری از نظریه پردازان را در جوامع مختلف به خود مشغول کرده و به گونه های متفاوت بازتاب داشته است. آما انچه در این میان قابل بررسی است پژوهش در دو حیطه زمان بیرونی (عینی) که ناپایدار و گذراست و همان زمان واقعی است که انسان از تغییر حوادث آن ناتوان است و نهایتا در چهره ی مرگ، نمودار می شود و دیگری زمان درونی (دهنی ) که آدمی با تصور شاعرانه آن می خواهد جاودانه بماند و زمانی است که ساخته و پرداخته ذهن آدمی است که سایر نظریه ها را می توان در این دو بخش گنجاند. پژوهش حاضر با بررسی تطبیقی سروده های محمود درویش و آدونیس، به چگونگی بازتاب مفهوم زمان، به منزله تجربه و تصویری مشترک، در شعر این دو شاعر معاصر اختصاص دارد تا بهره مندی این دو شاعر را از عنصر زمان، مشخص کند. پس در آغاز، تعریف لغوی و اصطلاحی زمان و معرفی مهم ترین دیدگاه های مطرح شده در باب آن مورد توجه قرار گرفته، سپس به اندیشه ی شعری شاعران و دریاقت آنان از گونه های زمان بررسی شده است. این پژوهش نشان می دهد که محمود درویش و آدونیس، برای رستن از چنبره ی زمان و پیوستن به جاودانگی، از شیوه هایی چون بازگشت به گذشته، اسطوره و عشق، یاری می طلبند. هر آینه، نگاه مشترک دو شاعر به مقوله زمان همراه با افق دید وسیع شان از دغدغه های انسانی، می تواند گامی برای حرکت ادبیات امروز به سوی ادبیات جهانی تلقی شود.

زمان ، محمود درویش، آدونیس، ادبیات تطبیقی، اسطوره