یگانه انگاری در دیوان الاکبر ابن عربی و اشعار فخر الدین عراقی

درک یک اثر ادبی مستلزم توجه به آثار مرتبط با آن است. مطالعه آثار در درون نقشه قلمرو ادبیات، بدون بررسی رابطه بینامتنی آنها، امکان پذیر نخواهد بود. با وجود تفاوت های بسیاری که میان عقاید و تعالیم رایج در مکاتب مختلف عرفانی دیده شده، ورای فکر و استدلال و در وادی تجربه و شهود، شباهت و هماهنگی این مباحث به قدری است که در هر مضمونی از مضامین عرفانی میتوان یک هم زیستی و هم اندیشی قابل توجهی را میان عارفان ادیب یا ادیبان عارف احساس کرد. مضمون وحدت وجود نزد محیی الدین ابن عربی و فخر الدین عراقی صرفا یک دیدگاه فلسفی نیست. خوانش ابیات شعری این دو شخصیت در حیطه این مضمون، این مهم را اثبات میکند که مهمترین دلیل تقارب میان این دو به طور اخص و میان تمامی عارفان به طور اعم، تقارب درنفس تجربه های عرفانی است. بنابراین از این چشمانداز، مرزهای ادبی مستقل از مرزهای سیاسی و جغرافیایی، استعاره هایی را ترسیم می کنند که اگرچه هرگز به طور دقیق تحلیل و توصیف نشده اند، اما به شکل ویژهای قابل تعمیم هستند. این مطالعه موردی نشان میدهد که مفاهیم و استعاره های عرفانی از آنجا که ریشه در تجارب مشترک بشری دارند، به طور بالقوه ای جهانی هستند.

Keywords:

محیی الدین ابن عربی , فخر الدین عراقی , دیوان الاکبر , عرفان و تصوف , وحدت وجود