پرستو عشرتی - استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

پایش یک هشدار زودهنگام است؛ هشداری پیش از وقوع تغییراتی که تهدیدکننده ارزشهای یک منظر فرهنگی هستند؛ به کمک این هشدار، عوامل به وجود آوردنده آن تغییرات نامطلوب شناسایی گردیده و قابلیت کنترل مییابد تا از رهگذر آن حفاظت منظرفرهنگی محقق گردد. این مقاله بر مفاهیم نظری پایش منظرهای فرهنگی متمرکز می گردد تا از رهگذر آن به توسعه برنامه راهبردی پایش دست یابد. با نظر به انتقال الگوی میراث از بناهای تاریخی به منظرهای فرهنگی در گذر زمان، موضوع پایش دستخوش تحولات اساسی گردیده است؛ این تحولات در مسیری بوده است که بتواند پایش منظرهای فرهنگی را که دارای لایه های متعدد و پیچیده طبیعی و فرهنگی و نیز ملموس و ناملموس هستند را میسر سازد. در این مقاله، شناخت دقیق یک منظر فرهنگی، ارزشها، اصالت، و یکپارچگی آن و سپس مستندسازی دقیق، به عنوان پیش زمینه ای مهم جهت تدوین پلان راهبردی پایش معرفی میگردد . در مرحله بعد جهت امکان پذیر کردن پایش، اولویت بندی عوامل تهدید کننده و انتخاب مهمترین آنها از نقطه نظر تاثیر منفی بر ارزشهای منظر فرهنگی پیشنهاد میگردد. تعیین هدف دقیق و شفاف برای هر یک از عوامل، یکی از مهمترین گامها در تهیه برنامه راهبردی پایش هست که به تدقیق مولفه های پایش منجر میگردد. این مقاله با ارایه جدول راهنمای پایش، تهیه برنامه راهبردی را امکان پذیر میسازد.

منظر فرهنگی، پایش، برنامه راهبردی، میراث فرهنگی