امیر زاغیان - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه آزاد واحد خوراسگان اصفهان

از اصول اساسی در توفیق احیاء و نوسازی بافت های قدیمی یا ارزشمند، توجه به زندگی جاری و حیات اجتماعی شهروندان در کنار بهسازی کالبدی و فیزیکی است. این اصل در مدینه شهرهای مراکش با رویکردی خاص، نه تنها موجب حفظ واقعی و نه تصنعی این بافت ها شده است، بلکه آنها را تبدیل به نواحی گردشگری کرده است، چنانچه مدینه ها در شهرهای مراکش از نخستین مقاصد گردشگران از سراسر دنیاست. مدینه ها که هسته اصلی هر شهر و بافت قدیمی آنها را تشکیل می دهند، در وهله اول با اقداماتی کالبدی از سایر قسمت های شهر متمایز شده اند. ابنیه و بافت کالبدی مسکونی و تجاری در این شهرها حفظ شده و با همان فرم به حیات خود ادامه می دهد. اما آنچه توفیق نوسازی این بافت ها را به دنبال داشته است، نه فقط این اقدامات، بلکه رویکرد خاص مدیریتی این بافت هاست. این رویکرد در جهت حفظ زندگی شهروندی در سطح مدینه ها، تلاشی برای برقراری توازنی اقتصادی، فرهنگی و معیشتی بین کالبد و زندگی ساکنان داشته است. این توازن عبارت است از حفظ وضعیت فرهنگی و اقتصادی ساکنان این بافت ها، در حدی که با رفع نیازهای معیشتی خود از زندگی در بافت، رضایتی نسبی را نیز برای آنها فراهم آورده است. می توان مدینه های مراکش را نمونه ای برای نظریه متاخر نوسازی متوازن معرفی کرد که عامل فرسودگی را برهم خوردن توازن در ابعاد زندگی و عامل نوسازی را برقراری دوباره و حفظ این توازن می داند. راهکار جلوگیری از این عدم توازن، حفظ زندگی جاری خود ساکنین در این بافت هاست. حفظ این وضعیت را می توان متناظر با محدودیت های کالبدی اعمال شده برای بافت تاریخی شهرهای مراکش دانست که هم به حفظ جایگاه تاریخی آنها در سازمان فضایی شهر انجامیده است و هم آنها را به عنوان ارزش های کالبدی شهر محافظت کرده است.

نوسازی بافت, زندگی اجتماعی, شهروندان, مرمت, مدینه