فرزانه السادات دهقان - کارشناس ارشد معماری منظر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
مرتضی همتی - کارشناس ارشد معماری منظر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

گیاهان از دیرباز در فرهنگ و هنر ایرانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. در این میان برخی از گیاهان مورد توجه و ستایش بیشتری قرار گرفته اند و به اصطلاح گزیده شده اند. گل سوسن نیز یکی از گیاهانی است که از دوران کهن در میان ایرانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است و می توان آثار این احترام را در اندیشه مردمان این سرزمین پی گرفت. گرچه امروزه منشا این گزینش مبهم است اما بیانگر وجود مفاهیمی ذهنی در اندیشه مردمان باستان است. گل سوسن از نمونه گل هایی ست که در فرهنگ ما نضج یافته است. رسوخ این گل در فرهنگ ما بخشی از هویت تاریخی و خاطرات مردم این سرزمین را به خود اختصاص می دهد؛ بدین سان شناسایی تحولات معنایی آن امری ضروری تلقی می شود. یکی از منابع شناخت اندیشه های هر ملت، مطالعه آثار ادبی آن است و شعر فارسی به عنوان یکی از کهن ترین منابع ادبی مردم ایران، می تواند در شناسایی لایه های معنایی پنهان این گل راهگشا باشد. شاعران پارسی گوی نماینده تفکرات رایج دوران خود هستند که در ورای ابیات، حقایق و مفاهیمی را برای ما روشن می سازند که بیانگر وضع زمانه خویش است. پژوهش در دست، در پی آن است که با تحلیل آثار شعری در دوره های ادبی مختلف، به تلقی از نگرش مردمان ایران به گل سوسن دست یابد. به همین منظور ابتدا گونه های مختلف گل سوسن به شیوه علمی معرفی و ویژگی های کلی آن بیان می شود. پس از آن که درآمدی از حضور گل سوسن در فرهنگ و هنر ایرانیان ارایه شد، با ارایه نمونه هایی به تحلیل معنایی گل سوسن در ادوار شعری پرداخته می شود.

گل سوسن, شعر پارسی, شبکه معنایی, معناشناسی