کانوبینوییدها: امیدی نوین در درمان صرع مقاوم به درمان

زمینه: صرع مقاوم به درمان به وضعیتی گفته می شود که در آن بیمار مصروع به رژیم درمانی انتخابی و مناسب پاسخگو نباشد. صرع مقاوم به درمان در یک سوم از بیماران مصروع بالغ و 11 ٪ از کودکان مبتلا به صرع دیده می شود. شیوع ابتلا به انواع بیماری های همراه و میزان مرگ و میر در بیماران مبتلا به صرع مقاوم به درمان بیشتر از سایر بیماران مصروع می باشد. بسیاری از مطالعات با استفاده از انواع مدل های حیوانی تشنج، صرع، اپیلپتوژنزیس و نوروپروتکشن، اثرات سودمند فیتوکانابینوییدها در درمان صرع را گزارش کرده اند که باعث می شود این مواد به عنوان یک گزینه درمانی مناسب برای بسیاری از انواع صرع، خصوصا در درمان سندرم لنوکس گاستات، سندرم داروت و از همه مهم تر در انواع صرع مقاوم به درمان پیشنهاد شوند. در این مطالعه، تحقیقات بالینی و حیوانی مرتبط با اثرات ضدصرع کانابینوییدها را مشخص کردیم و سعی را بر این گذاشتیم تا با بررسی و جمع بندی نتایج حاصل از این مطالعات، پتانسل استفاده از ترکیبات کانابینوییدی به عنوان درمانی جدید در بیماری صرع مقاوم به درمان را ارزیابی کنیم. روش کار: جستجوی مقالات و مطالعات مرتبط در رنج وسیعی از پایگاه های اطلاعاتی آنلاین از جمله پاب مد، ساینس دایرکت، اسکوپوس و گوگل اسکولار صورت گرفت که منجر به دستیابی به انواع مقالات مروری و هم چنین مقالات پژوهشی پیرامون موضوع مورد نظر شد. در حین جستجو آنلاین، مقاومت به صرع ، تشنج و کانابینوییدها به عنوان واژگان کلیدی استفاده شد. و نهایتا در این بررسی، اطلاعات به روز در مورد مزایا و معایب استفاده از کانابینوییدها در درمان صرع مقاوم به درمان ارایه شد. نتایج : جدول 1. این جدول خلاصه ای از نتایج حاصل از مطالعات حیوانی مهم در ارتباط با اثرات ضدتشنج کانابینوییدها و مکانیسم اثر بدیع آنها نشان می دهد. جدول 2. در این جدول، خلاصه ای از نتایج به دست آمده از مهمترین مطالعات بالینی انجام شده در ارتباط با اثرات ضدتشنج کانابینوییدها و تاثیر آنها در درمان صرع مقاوم نشان داده شده است.بحث و نتیجه گیری: مدارک به دست آمده از مطالعات متعدد، نشان دهنده اثرات سودمند فیتوکانابینوییدها در انواع مدل های حیوانی تشنج، صرع، اپیلپتوژنزیس و حفاظت نورونی می باشد که خود بیانگر قابلیت استفاده بالا از این ترکیبات در انواع مختلف صرع خصوصا سندرم های لنوکس گاستات، داروت مقاوم به درمان است. مکانیسم های متفاوتی جهت توجیه اثرات ضدتشنج کانابینوییدها گزارش شده است. در این میان، اثرات کانابینوییدها یا ا از طریق تحریک گیرنده های کانابینوییدی ( عمدتا 1CB ) بروز پیدا می کند به عنوان مثال در ترکیباتی چون تتراهیدروکانابینویید و WIN ، و یا همانند کانابیدیول، با استفاده از مکانیسم های غیروابسته به گیرنده های کانابینوییدی اعمال اثر می کند. در میان دو گیرنده ی کانابینوییدی، 1CB مسیول اعمال اثرات ضد تشنجی بوده در صورتی که گیرنده 2CB در تحریکات نورونی دخیل است. با این حال از آنجایی که در هر مدل حیوانی خاص از یک بیماری، تعاملات بین قسمت های مختلف مغز و نحوه مشارکت اند وکانابینویید ها مختلف است، تفاوت های انتخابی و پیچیده ای در پاسخ به این تغییرات در مدل های حیوانی مختلف بروز می کند. لازم به کر است که تعامل کاربردی و مهمی بین سیستم کانابینوییدی و گیرنده های PPAR در تنظیم حساسیت به تشنج وجود دارد. هم چنین سیستم کانابینوییدی از طریق تداخل با رسپتورگذرای وانیلویید 1 1TRPV ( و آنتاگونیزه کردن گیرنده های سیگما اپیوییدی تیپ 1، به ترتیب منجر به اعمال حفاظت نورونی و آنتاگونیزه کردن گیرنده های گلوتاماترژیک NMDA می شود. در مطالعات بالینی و انسانی نیز، نتایج مشابهی به دست آمده است. در ارتباط با اثرات کانابینوییدها در بالین، گزارشات موثقی مبنی بر بهبود خیره کننده در بیماران مبتلا به صرع مقاوم به درمان در کنار عوارض جانبی قابل پذیرش ارایه شده است. اطلاعات جمع آوری شده از چندین مطالعه بالینی برچسب آشکار ( Open label ) و مطالعات بالینی کنترل شده تصادفی در ارتباط با مصرف کانابینوییدها نشان دهنده اثربخشی بالای این ترکیبات در رنج وسیعی از انواع صرع مقاوم به درمان از جمله لنوکس -گاستات، داروت، صرع فوکال و ... است. با این وجود برای به دست آوردن پروفایل ایمنی این ترکیبات خصوصا تاثیر آنها، در مصرف طولانی مدت بر تکامل مغز، انجام مطالعات بیشتر ضروری است. متعاقب با این تحقیقات، در سال 2018 سازمان غذا و داروی آمریکا) FDA ( استفاده از کانابیدیول را، در درمان بیماران مبتلا سندرم لنوکس گاستات و سندرم داروت تایید کرد و به رسمیت شناختم در نهایات با توجه به مکانیسم های متعدد، تارگت های درمانی نوین شناخته شده برای کانابینوییدها و مزایای آن ها در درمان صرع مقاوم به درمان، می توان از این ترکیبات جهت دستیابی به رویکردی امیدوار کننده در راستای رسیدن به استراتژ ی درمانی جدید در مقابله با صرع مقاوم به درمان دست یابیم.

Keywords:

تشنج , صرع مقاوم به درمان , کانابینوییدها