اسماعیل عبدی مکوند - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهدو مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

مهر یا میترا در اساطیر ایرانی یکی از پروردگاران هند و ایرانی باستان، مظهر روشنایی و فروغ و واسطه ای بین آفریدگان با آفریدگار بود. مهر در باورهای باستانی خدایی بزرگ است، ولی در سنت زرتشتی در رده های پایینتر از اورمزد قرار میگیرد و آفریده او به شمار میآید. بررسی دقیق اوستا نشان میدهد که مهر و خورشید در ایزدشناسی زرتشتی و اوستایی یکی نیستند. نخستین بار نمود خورشیدپرستی را در شاهنامه، در داستان فریدون می بینیم؛ در جنگ رستم و اسفندیار، اسفندیار زرتشتی به رستم مهرپرست میگوید. فریدون میتواند نمودگار ایزد مهر یا میترا در روی زمین باشد؛ همانگونه که زال میتواند نمودگار زروان باشد. این مقاله برآن است تا اسطوره میترا یا مهر را در شاهنامه فردوسی بکاود و نمودهای آن را در این اثر حماسی نشان دهد.

شاهنامه، میترا، مهر.