آیدین آرین خصال - دکتری سیاست گذاری سلامت، استادیار گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران
حمیدرضا خانکه - فوق دکتری سلامت در حوادث و بلایا، استاد و رییس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
علی نصیری - مسیول، پزشک و دستیار تخصصی PhD سلامت در بلایا و فوریت ها؛ دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران

زمینه و هدف: مدیریت صحنه یکی از مهم ترین ارکان پاسخ به بلای است و به ویژه در مواردی که عواطف عمومی جریحه دار می شود حضور مسیولین ارشد و شخصیت های برجسته (VIP) با انگیزه های متعددی درصحنه موجب بروز مشکلات متعددی می شود.روش کار: این پژوهش، یک مطالعه ی کیفی با روش شناسی تحلیل محتوای آشکار است. 13 مصاحبه غیرساختارمند عمیق با کارکنان، مدیران و دانشگاهیان دارنده تجارب عملیاتی در مدیریت بلایا و 3 مشاهده میدانی و مرور 3 گزارش بلایای رخداده در 5 سال اخیر منابع داده های مطالعه بودند که با نمونه گیری هدفمند گردآوری شدند. برای تحلیل داده ها شیوه کدگذاری باز، محوری و انتخابی با کمک نرم افزار MAXQDA12 به کارگیری شد. یافته ها: نتایج مطالعه نشانگر حضور مقامات ارشد در صحنه بلایا - از عالی ترین مقامات قوا تا مدیران محلی- با انگیزه های متفاوتی اعم از دلایل انسانی، انتظارات اجتماعی، تبلیغاتی، الزامات سازمانی و سیاسی، حفظ و ارتقای جایگاه شغلی و نگرانی از مدیریت ضعیف حادثه است. این حضور عموما بی برنامه، توام با هیجان زدگی، مداخلات غیرحرفه ای، وعده دهی های بی پشتوانه به بلادیدگان، بخشی نگری، برخوردهای غیرمنطقی با فرماندهان محلی، موجب اختلال در مدیریت حادثه، تبعات مالی و روانی ناشی از افزایش سطح حوادث، مانع مدیریت فرآیندمحور علمی و مجموعا آسیب بیشتر ارزیابی شد. از سوی دیگر عدم حضور برخی مقامات از جنبه های فرهنگی اجتماعی می تواند برای جامعه، معنی بی توجهی را تداعی کند.نتیجه گیری: توصیه این مطالعه حضور تاخیری، کوتاه و خوداتکای حداقل تعداد مقامات با اتخاذ رویکرد حمایتی به جای نظارتی نسبت به مدیران محلی و فنی و پرهیز از مداخله در فرماندهی صحنه و وعده دهی به بلادیدگان و ادامه پیگیری از طریق مرکز هدایت عملیات است. ضرورت انجام مطالعات بیشتر و تدوین پروتکل های تبیین شرایط و شیوه حضور مقامات، آموزش اصحاب رسانه و مسیولین سطوح مختلف مدیریتی، فرهنگ سازی عمومی از طریق رسانه ها، تشریح تبعات حضور بی برنامه برای مردم و مسیولین ازجمله تدابیری است که باید برای ساماندهی این امر اندیشیده شود.

بلایا، شخصیت های برجسته، مدیریت صحنه