جعفر بازیار - مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام
حمید صفرپور - دانشکده سلامت، ایمنی و محیط زیست- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

شرح حادثهدر روز 25 فروردین ماه سال 1395 به دنبال رعد وبرق و بارندگی شدید در مناطق شهری و روستایی استان ایلام ، طغیان رودخانه ها، سیلاب های برق آسا، آب گرفتگی معابر، ریزش کوه در برخی مناطق کوهستانی، و مسدودشدن مسیرهای ارتباطی به علت تخته سنگ های بزرگ و تنه و شاخ و برگ درختان اتفاق افتاد که صدمات مالی و جانی، آسیب به خودروها و زیرساخت های حیاتی را به دنبال داشت.پیامدهای حادثهدر این حادثه متاسفانه 4 نفر کشته شدند( 2 نفر در اثر صاعقه زدگی، یک نفر در اثر غرق شدن، و یک نفر راننده در اثر سقوط کامیون به دره متعاقب شرایط نامناسب جوی و عدم آگاهی راننده از وضعیت و عمق سیلاب) و همچنین 11 نفر دچار تروماهای ناشی از سیل شدند که 8 نفر آنها به صورت سرپایی تحت درمان قرار گرفتندو 3 نفر نیز به علت شدت و وخامت وضعیت در بیمارستان بستری شدند. بسیاری از زیرساخت های حیاتی آسیب دیدند و آسیب به شبکه آبرسانی نیز احتمال بروز بیماری های منتقله از آب را افزایش داده بود.همچنین خسارت گسترده بخش کشاورزی بخصوص در شهرستان دهلران و دره شهر از پیامدهای مهم حادثه بود. در پی این حادثه برای ساعاتی مسیرهای ارتباطی بیشتر نقاط استان مسدود گردید از جمله جاده ارتباطی ایلام- صالح آباد- مهران جاده ارتباطی ایلام- حمیل، محور دره شهر -آبدانان، ریزش پل کنار گذر محور دهلران اندیمشک، ریزش و تخریب پل شهرستان ملکشاهی. همچنین شبکه آب شرب 48 روستای استان با جمعیت بیش از 21 هزار نفر بر اثر وقوع سیل قطع شده است.نقاط مثبت حادثهبا توجه به پیش بینی و اطلاع رسانی مناسب سازمان هواشناسی، رسانه های جمعی، مدیریت بحران استانداری، فرمانداری و بخشداری ها، سازمان های امدادی از آمادگی نسبی برای پاسخ به وضعیت برخوردار بوده ضمن اینکه مردم نیز در جریان خطر سیل قرار گرفته بودند.با عنایت به پیامدهای ناگوار سیل آبان ماه 1394 و تجارب کسب شده در آن سیل، سازمان ها با آمادگی بیشتری در تلاش برای کاهش تلفات مالی و جانی مردم بودند.تشکیل کارگروه بهداشت و درمان در حوادث غیرمترقبه با حضور روسا و مدیران عالی دانشگاه. با توجه به غیرفعال بودن مرکز EOC در شرایط عادی، این مرکز قبل شروع سیل به صورت شبانه روزی فعال گردیدو آمادگی های لازم را به پایگاه های اورژانس و مراکز بهداشتی داده بود.حضور پررنگ جناب اردلان ریاست محترم دپارتمان سلامت در بلایا و فوریت های وزارتخانه در استان و نظارت دقیق بر روند عملیات حوزه بهداشتی و درمانی.کلرسنجی و پایش میکروبی و شیمیایی آب آشامیدنی توسط حوزه بهداشتی دانشگاه ایجاد اردوگاه های اسکان اضطراری در شهریتان دهلران نقاط منفی حادثه عدم وجود ارتباطات بی سیمی مناسب و تلفن های ماهواره ای و متعاقب آن قطع موقتی مخابراتی، ارتباط مدیریت فوریت ها را با 2 شهرستان بزرگ درگیر سیل(مهران و دهلران) با مشکل جدی مواجهه کرده بود. تاخیر زیاد در عملیات امدادرسانی آمبولانس ها به علت مسدودشدن مسیرهای ارتباطی ناشی از سنگ، گل ولای و تنه درختان.تاخیر در عملیات آزادسازی راه ها و مسیرهای ارتباطی شهری به علت محدودیت امکانات. محدود بودن آمبولانس های کمک دار جهت جایگزینی آمبولانس های اسپرین تر در تسریع عملیات امدادرسانی و حضور سریع تر بر بالین مصدومین.عدم توجه مردم به هشدارهای خطر سیل که به صورت مکرر اعلام گردید و عدم اجرای توصیه های ایمنی. قطعی برق تعدادی از پایگاه های اورژانس 115 و مهیا نبودن برق اضطراری باعث جابجایی پرسنل و آمبولانس از محل استقرار اصلی و تضعیف پوشش جاده ای شده بود.نتیجه گیری و پیام های کلیدی پیش بینی و هشدارهای به موقع در کاهش خسارات ناشی از سیل بسیار موثر می باشد. آموزش فرهنگ ایمنی و آگاهی های عمومی و درک خطر توسط مردم در خصوص پیامدهای سیل احساس می گردد.راه اندازی شیکه ارتباطات بی سیمی و وجود سیستم های ارتباطی ماهواره ای در تسریع عملیات غیرقابل انکار است. اجرا و تمرین مانورهای سیل می تواند در افزایش آمادگی و پاسخ مطلوب حوزه بهداشت و درمان در شرایط واقعی بعدی بسیار حایز اهمیت باشد.

سیل، ایلام، فوریت ها، مدیریت بحران