مکان یابی و برآورد تعداد بیمارستان سیار مورد نیاز در پاسخ به بلایا و فوریت ها با رویکرد هیوریستیک

مقدمهایران کشور بلاخیزی است و شاخص خطر بلایا برای ایران 8 از 10 محاسبه شده است. اکثر بلایا و حوادث با تلفات انسانی و تعداد زیاد مصدوم همراه هستند. به خاطر افزایش ناگهانی مراجعه مصدومین به بیمارستان ها در بلایا، بعلاوه مختل شدن عملکرد این مراکز به دلیل آسیب های داخلی خود بیمارستان و همچنین قطع زیر ساخت ها، نیاز به افزایش ظرفیت بیمارستان ها بخصوص در بلایای بزرگ وجود دارد. یکی از راهکارهای موجود در دنیا اعزام بیمارستان سیار به محل حادثه، بخصوص در رخدادهایی است که بیمارستان های محلی آسیب دیده اند، می باشد. با توجه به هزینه بر بودن خرید و نگهداری این بیمارستان ها برآورد تعداد مورد نیاز بیمارستان سیار در کشور همراه با تعیین محل استقرار آنها می تواند به سیاست گزاران کمک کند تا ضمن به حداقل رساندن هزینه های موجود، توانمندی نظام را برای پاسخ به بلایا در حد مطلوب نگه دارند. روش هااین مطالعه با روش ترکیبی و در چهار مرحله انجام گردید. جامعه پژوهش در این مطالعه دانشگاه های علوم پزشکی کشور هستند. در مرحله اول در بررسی نظام مند متون مشخص شد که پژوهشی در زمینه مکان یابی بیمارستان سیار در دنیا در دسترس نمی باشد. بنابراین مطالعه مرور نظام مند دوم طراحی و متغیرهای مورد استفاده در مکان یابی بیمارستان ثابت استخراج شد. در مرحله بعد، نظر متخصصین در مورد این متغیرها با استفاده از تکنیک دلفی برای استخراج متغیرهای موثر بر مکان یابی بیمارستان سیار و وزن متغیرها جمع آوریگردید. با توجه به نوع متغیرهای بدست آمده، توابع محاسبه امتیاز هر دانشگاه، شرایط بهینه چینش بیمارستان ها بین دانشگاه ها و همچنین فاصله مطلوب بین آنها در نرم افزار متلب تهیه شد. پس از محاسبه شرایط بهینه با تغییر در هر یک از متغیرها تحلیل حساسیت مدل تهیه شده، انجام گردید. نتایج شاخص های بافت شهرها، تراکم جمعیت و ایمنی مراکز بهداشتی به جایگزین خطر انتخاب شدند. همچنین جمعیت تحت پوشش، تعداد راه های اصلی، تعداد فرودگاه، دسترسی به خط راه آهن، و مرکز استان بودن بعنوان سایر متغیرهای موثر بر مکان یابی انتخاب شدند. با توجه به اطلاعات موجود در کشور از بین 54 دانشگاه وارد شده در طرح، 19 دانشگاه برای نگهداری بیمارستان سیار انتخاب شدند. این دانشگاه ها شامل ارومیه، البرز، اهواز، بم، تهران بزرگ، رفسنجان، زابل، زاهدان، سبزوار، شاهرود، شیراز، قزوین، قم، کرمان، کرمانشاه، گیلان، لرستان، مازندران و مشهد هستند. با استفاده از همین مدل، شرایط بهینه برای کلان منطقه 5 که شامل 8 دانشگاه است، یک بیمارستان و در محل دانشگاه علوم پزشکی یاسوج بدست آمد.بحثبرای تعیین الگوی مکان یابی و برآورد تعداد بیمارستان سیار با توجه به اطلاعات موجود و در دسترس نبودن نتایج ارزیابی خطر در کشور، می توان از رویکرد هیورسیتیک استفاده نمود. در حالت بهینه خروجی نرم افزار، دانشگاه های منتخب که برخی مستقر در شهرهای پرجمعیت (مثل تهران و مشهد) هستند و برخی سایر فاکتورهای موثر برای انتخاب شدن را دارند، باپراکندگی بهینه (در مناطق مرکزی کشور اطراف پایتخت، شمال شرق، غرب، جنوب و جنوب شرق ) بعنوان محل نگهداری بیمارستان سیار مشخص نمود. با توجه به تحلیلحساسیت مشخص گردید سه متغیر جمعیت، مرکز استان بودن و داشتن راه آهن بیشتر از سایر متغیرها در نتیجه تاثیر دارند. نکته قابل تامل این است که شاخص بافت که موید آسیب پذیری یک شهر می باشد در مراکز استان بالاتر است. به بیان دیگر مراکز استان ها نسبت به سایر شهرها آسیب پذیرتر ارزیابی شدند.نتیجه گیریبرای آمادگی نظام سلامت در حوادث و بلایا، با توجه به هزینه بر بودن خرید و نگهداری بیمارستان سیار، در شرایط بهینه همه دانشگاه های علوم پزشکی کشور نیاز به خرید و نگهداری بیمارستان سیار ندارند. بر اساس نتایج این طرح می توان انتظار داشت که با تعداد محدودی بیمارستان که در مکان های پیشنهاد شده نگهداری می شوند، پاسخ مناسب به نیاز به بیمارستان سیار در بلایا داشته باشیم. پیشنهاد می گردد در مطالعات آینده با استفاده از روش های مشابه تعداد و مکان مناسب استقرار تیم های پاسخ اضطراری به بلایا در فاز آمادگی تعیینگردد.

Keywords:

مکان یابی , بیمارستان سیار , بلایا , هیوریستیک