مهرداد میرابی - دانشجوی دکتری عمران محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد
محسن کرابی - استادیار گروه عمران دانشگاه فردوسی مشهد

با رشد روزافزون جمعیت در جهان، برقراری امنیت آب، غذا و انرژی یکی از مهمترین چالش های آینده خواهد بود. کمبود منابع می تواند بی ثباتی اجتماعی و سیاسی، درگیری ژیوپلتیک و آسیب های زیست محیطی جبران ناپذیری به وجود آورد. بنابراین، افزایش نیازهای آبی و ارتباط مستقیم آن با بخش کشاورزی و انرژی، ضرورت برنامه ریزی مناسب بهره برداری منابع مختلف آب، انرژی و غذا را ایجاد می کند، تا تعادل و توازنی بین جریان برداشت و بهره برداری از منابع تولید و میزان تولید محصولات کشاورزی ایجاد شود. در این راستا، تمرکز بر روی کی از بخش های ارتباط آب، انرژی و مواد غذایی، بدون در نظر گرفتن روابط بین آن ها خطرات جدی و عواقب ناخواسته ای را در بر خواهد داشت. با توجه به ارتباط نزدیک سه منبع آب، انرژی و غذا و همچنین تاثیر متقابل آن ها بر یکدیگر، مفهوم جدیدی به نام رویکرد پیوندی (NEXUS) یا رویکرد هم بست مطرح شده است که اشاره به ذات یکپارچه و اثرات متقابل برنامه ریزی آب و غذا و انرژی دارد. این رویکرد سبب ارایه گزینه های مناسب جهت تصمیم گیران سیاسی، مدیران و برنامه ریزان این سه حوضه در جهت حفظ منابع موجود و دستیابی به توسعه پایدار می گردد. در این پژوهش بخش های مختلف منابع آب، انرژی، غذا و آلودگی (اکوسیستم) در کنار جامعه (صنعت و زندگی شهری) و ارتباطات بین آن ها در ایران مورد بررسی قرار گرفته و بر استفاده از رویکرد هم بست در جهت دستیابی به توسعه پایدار تاکید شده است.

رویکرد پیوندی (NEXUS)، توسعه پایدار، ذات یکپارچه، برنامه ریزی