سید ناصرالدین بدیسار - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج
قوام کریمی - استادیاردانشگاه آزاد اسلامی یاسوج

به موازات گذر زمان ، زندگی بشر نیز روبه دگرگونی و تکامل بوده است به نحوی که جایگاه انسان های اولیه با جایگاه انسان های امروزی از حیث پیشرفت تمدن بشری قابل قیاس نیست. یکی از موفقیت های جامعه بشری در یکصد سال اخیر ، اختراع رایانه و خلق ارتباطات الکترونیکی و در دهه های اخیر ارتباطات اینترنتی و خیره کننده فناوری اطلاعات بوده است. بنابراین امروزه رشد روزافزون به کارگیری رایانه در انجام فعالیت ها و ظهور و گسترش پدیده ای به نام اینترنت و رشد سریع و ناگزیر تجارت الکترونیکی در سطح بین المللی و ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات ، در این راستا ، برخی از مسایل همچون همگامی با الزامات جدید دنیای تجارت ، پیش بینی ساز و کارهای لازم در این خصوص و از جمله اندیشه ثبت آنی را تقویت کرده است. یکی از مهمترین و در عین حال حساس ترین تغییرات در نظام ثبتی ایران در راستای تحولات مبانی < تغییر و تحول نظام ثبتی از سنتی به الکترونیکی است که در تاریخ 1392/06/26 با صدور دستورالعملی از سوی سازمان ثبت در ایران عملیاتی شده است.همچنین به موجب برنامه پنجم توسعه کشور و توسعه سامانه یکپارچه ثبت اسناد و معاملات ، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف شد تا پایان سال دوم برنامه مذکور تمامی مراحل نقل و انتقال ثبت اسناد رسمی و املاک را به صورت الکترونیکی عملیاتی نماید. در سال های اخیر ، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در قالب برنامه های فراوان و کارشناسی حوزه های اجرایی لازم گامهای بلندی به سوی اهداف برنامه پیمود که از آن جمله در نیمه دوم شهریور ماه 1392 بنا بر تاکید سازمان ثبت ، عملیاتی شدن ثبت آنی معاملات در دفتر اسناد رسمی و ادارات ثبت است که بدون تردید مهمترین تحول نظام ثبتی تا کنون و نقطه عطف گذار از ثبت سنتی به ثبت نوین و الکترونیکی به شمار می آید . یکی از شاخص های مهم که میتوان ثبت آنی معاملات را در پرتو آن مورد بررسی ، ارزیابی ، تحلیل صیانت از حقوق شهروندی میباشد اما اجرای سیستم ثبت آنی به یکباره نظام ثبتی ایران را از حیث شکلی به کلی تغییر داده و دگرگون ساخته اسن. بر همین اساس ، نظام حقوقی ویژه ای بر نظام ثبتی در کشور حاکم گردیده است که این تغییرات در نظام حقوقی ، حقوق اجتماعی و شهروندی را تحت تاثیر قرار داده است. با این توصیف ، مقاله حاضر در صدد است جایگاه فناوری ثبت آنی اسناد و معاملات را در پرتو شاخصه های مهم حقوق شهروندی از جمله حقوق مدنی ، سیاسی ، حقوق قضایی و حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مورد ارزیابی قرار داده و میزان مطالبات ، توقعات و انتظارات شهروندان را از این فناوری نوین ثبت آنی معاملات مورد مداقه و کنکاش قرار دهد.

اسناد، الکترونیک، امضا، ثبت الکترونیک