علیرضا ناییج - دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران
سیدابراهیم معصومی - دانشجوی دکتری انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و پژوهشگر مرکز مطالعات راهبردی مجمع جهانی اهل بیت )ع(، قم، ایران
مرتضی اشرافی - استادیار، پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص)، قم، ایران

شیخ فضل الله نوری از علمای طراز اول در نهضت مشروطیت (عدالتخوانه) و مخالف با استبداد بود؛ اما پس از اینکه دست روسنفکران غرب زده وارد نهضت مشروطه شد و نهضت مشروطه ای که مد نظر شیخ و علمایی که برای محدود کردن استبداد به پا خواسته بودند در دست روشنفکران قرار گرفت شیخ با علم کردن مشروطه مشروعه به مخالفت با آنان برخواست، اما روشنفکران موفق شدند بر موج ضد استبدادی جامعه سوار شده و شیخ را طرفدار استبداد معرفی کنند و به همین جرم به دار آویختند. چگونگی مواجه و فهم شیخ شهید در شناخت مسایل و حوادث عصر مشروطه برگرفته از فهم عمیق و دقیق از آموزه های اسلامی و تطبیق آن بر زمان و عصر وی دارد و این موجب تقابل شیخ با جریانات روشنفکری، استعمار و استبداد گردید.

شیخ فضل الله نوری, انقلاب مشروطیت, مشروطه, مشروطه مشروعه, روحانیت