حسین نمازی - عضو هیات علمی دانشگاه تهران
علیرضا لشگری - عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

موضوع عدالت اجتماعی به لحاظ آن که مبتنی بر مبانی مختلفی نظیر هستی شناسی و انسان شناسی می باشد ابعاد پیچیده ای پیدا کرده و همراه با کنکاش ابعاد گوناگون آن غامض تر نیز می شود. یکی از مبانی موثر بر تبیین عدالت اجتماعی نوع نگرش به فرد و جامعه می باشد. توازن بر طبق دیدگاه فردگرایانه مجال چندانی برای حضور در نظریه عدالت اجتماعی نیافته و عدالت اجتماعی در قالب رفع فقر دنبال می شود. اما بنابر دیدگاه امثال شهید صدر و شهید مطهری که به اصالت فرد و جامعه قایل هستند، توازن می تواند در تبیین عدالت اجتماعی نقش آفرینی کند. بنابر نگرش دوم نابرابری در قالب عدم توازن در تقابل با عدالت اجتماعی قرار می گیرد و در نگرش فردگرایانه عدالت اجتماعی تنها در قلمرو رفع فقر معنا دارد و با نابرابری سازگار می باشد. این مقاله در راستای تبیین نگرش اصالت فرد و جامعه از توازن به این نکته توجه می کند که فهم عدالت اجتماعی در نظام اسلامی از طریق بررسی و شناخت ابعادی از جامعه که با ساختارهای جامعه مرتبط است ممکن بوده و بنابراین به طرح موضوع قشربندی و همبستگی اجتماعی در دانش جامعه شناسی و اسلام پرداخته و رابطه عدالت اجتماعی و نابرابری در اسلام را مورد بررسی قرار می دهد. نتیجه حاصله این است که اسلام از طریق برقراری عدالت در صدد تامین کرامت و رضایت عامه افراد جامعه بوده و در این ارتباط از طریق جلوگیری از تمرکز منابعی نظیر ثروت در نزد معدودی از افراد جامعه زمینه دسترسی برابر آحاد جامعه به فرصت ها، کرامت و رضایت آنان را دنبال می کند.

عدالت اجتماعی, توازن, نابرابری, همبستگی اجتماعی, رضایت عمومی