دین و دینداری در اندیشه شهید مطهری(ره)

بحث دین از دیرباز مورد توجه نحله های فکری گوناگون بوده و هرکدام به گونه ای آن را مورد توجه قرار داده و به چالش کشیده اند؛ با همه این برخوردها همواره دین و نمودهای آن، در همه جوامع، از ابتدایی گرفته تا پیشرفته، به شیوه های مختلفی به حیات خود ادامه داده و امکان حذف آن از صحنه زندگی اجتماعی بشر وجود نداشته است. این فراز و فرود دین حاکی از این است که نیاز بشر به دین اصیل و فارغ از قراردادهای اجتماعی و اعتباری است. شهید مطهری با طرح ادعاهای تعدادی از اندیشمندان در خصوص منشا دین و پاسخ به آنها، نظریه فطرت را مطرح می کند، و بر همین اساس رویگردانی افراد و حتی برخی از جوامع را از دین، منطبق بر ندای فطرت می داند که در طول تاریخ کسانی به نام دین، برخلاف فطرت انسان ها رفتار کرده اند و درواقع عدم اعتقاد به آموزه های دینی متاثر از رفتارهای فطرت گریز انسان ها بوده و نه برخاسته از احساس بی نیازی بشر به دین. از مجموع آثار ایشان درباره دین و دینداری می توان معیارهایی را برای کمال دینداری افراد در جامعه بیان کرد که اهم آنها عبارت اند از: 1. توامان دانستن دنیا و آخرت؛ به گونه ای که التزام به دین و هنجارهای دینی مستلزم رویگردانی از دنیا نشود؛ درواقع هیچ ناسازگاری میان آخرت گرایی و علاقه به دنیا، وجود ندارد و دلبستگی به دنیا و امور مادی است که مورد مذمت واقع شده. 2. قایل بودن به آمیختگی علم و دین؛ یعنی دیندار واقعی کسی است که علم و دین را همانند دو بالی بداند که او را به سوی کمال مطلق که همانا خداوند است رهنمون می سازد و نه اینکه میان آن دو تعارضی تصور نماید؛ 3. ملازمت دینداری با مسولیت اجتماعی؛ به اینکه انفکاک میان دین و احساس مسیولیت اجتماعی ناممکن است و دین منهای پذیرش مسیولیت در قبال خداوند و مخلوقات او، دین منهای دین است. 4. توجه به انسان ها از مسیر توجه به خداوند؛ درواقع انسان موحد عمل خالصانه اش را برای خداوند از طریق خدمت به بندگان او محقق می بیند.

Keywords:

مطهری , دین , منشا دین , شاخص دینداری , مسیولیت اجتماعی , علم و دین