کورش گودرزی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان
سید محسن حسینی موخر - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان
محمدرضا روزبه - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان

در این مقاله تلاش شده است تا ضمن تعریف و تبیین وجوه تشابه و تفاوت اسطوره و آیین و عرفان، تجلی و تاثیر و ردپای محسوس و نامحسوس زمان و مکان مقدس اساطیری و آیین های مربوط به هر یک در برگزیده نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری مورد تبیین و تحلیل قرار گیرد. با توجه به برخی بنیادهای مشترک اسطوره و عرفان در آفاق تاریخ تفکر بشر، و در پرتو ضمیر ناخودآگاه مشترک وی، زمان و مکان قدسی و آیینی نیز به مثابه دو مقوله مشترک بین اسطوره و عرفان، کارکردهایی مشابه و مشترک یافته اند که این تشابه و اشتراکات در متون عرفانی ادوار گوناگون، تجلی یافته اند. کارکردهایی از قبیل ترک دنیا، شهود حق، ادب دانی، بازگشت به زمان ومکان ازلی،احساس آرامش، تزکیه، درک حضورخدایان وطلب خواسته ها.  

اسطوره, عرفان, آیین, زمان و مکان مقدس, ضمیر ناخودآگاه