مهدی جباری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
فرهاد طهماسبی - دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

آداب و رسوم متصوفه که متضمن ابعاد و زوایای مختلف عقاید و اندیشه های آنها است، از تعالیم اسلامی مایه گرفته است، اما بنا به دلایلی در مسیر تطور و تحول خود، شکلی متفاوت یافته است. زکات به عنوان فریضه ای دینی و سوال به عنوان پدیده ای اجتماعی، از جمله آدابی هستند که صوفیه نگاهی متمایز از شریعت بدان دارند؛ از جمله این تفاوت نگرشها، اعتقاد به واجب نبودن زکات بر صوفیان، تجویز سوال و دریوزگی و ترجیح آن بر دریافت زکات بوده است. در این مقاله، ضمن بیان دیدگاه های اهل شریعت و طریقت درباره زکات و سوال، به بررسی و تحلیل عواملی که سبب شکل گیری رویکرد متفاوت متصوفه به این دو موضوع شده است، می پردازیم.

عرفان و تصوف, آداب و رسوم, زکات, سوال