اکبر شامیان ساروکلایی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
مریم افشار - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

ساختار و کارکرد اسطوره در آثار بهرام بیضایی گاه دگرگونی هایی می یابد. نمونه آن، تغییر کلیشه قهرمان در برخی فیلم های او است. اسطوره قهرمان و سفر او، همواره مورد توجه اسطوره شناسان بوده است؛ براساس دیدگاه و الگوی جوزف کمبل، قهرمان مرد مراحل دهگانه ای را در سفر رو به کمال خود طی می کند. اما، بیضایی با تنزل قهرمانان مرد و توجه به نقش آفرینی قهرمانان زن، به تغییر کارکردهای سنتی این اسطوره متناسب با اوضاع زمانه دست زده است. رعنا در فیلم غریبه و مه ، زن آسیابان در مرگ یزدگرد ، تارا در چریکه تارا ، خانم بزرگ و ماهرخ در مسافران و گلرخ در سگ کشی ، ضمن سفر پیش رویشان، با دانایی، آزمون و نجات بخشی به قهرمان اسطوره ای بدل شده اند. این امر به پررنگ شدن نقش اسطوره و جنسیت در سینمای او انجامیده است.

اسطوره قهرمان, سفر, جنسیت, جوزف کمبل, سینمای ایران, بهرام بیضایی