بتول حیدری - دانشآموخته زبان و ادبیات فارسی، گرایش ادبیات غنایی، دانشگاه اصفهان
سید مهدی نوریان - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان-
اسحاق طغیانی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

در متون ادبی، عرفانی و اخلاقی ادبیات فارسی و عربی، برای تبیین عشق مجازی گاه به عبارت من عشق فکتم و عف فمات فهو شهید که با نام حدیث عشق نام بردار شده است، استناد می شود. نخستین بار، ابن داود در الزهره، از این عبارت منسوب به پیامبر در تفسیر عشق عذری یاد می کند، اما از دیرباز، حدیث شناسان آن را از احادیث موضوع دانسته اند. با وجود این، حدیث عشق به دلیل محتوایش و با وجود مخالفت ناقدان به ویژه حنابله و با ورود به ساحت عرفان اسلامی به حیات خود ادامه داد. در این جستار، ضمن بررسی پیشینه و دلیل اصلی روایت حدیث عشق، صحت و سقم آن به عنوان حدیثی منسوب به پیامبر، علت و نحوه کاربرد آن در متون عرفانی، انعکاس آن در متون ادبی عربی و فارسی، ارتباط عشق مجازی با عفت، جهاد با نفس و شهادت و پیوند کتمان با عشق تبیین خواهد شد.

حدیث عشق, عشق عذری, صبر, کتمان عشق, شهادت