رابطه ی دین و سیاست در نگاه تطبیقی به آرای ملاصدرا و هگل

رابطه ی دین و سیاست در طول تاریخ، منشا مناقشات فکری و مجادلات کلامی و معرفتی فراوانی بوده است. هگل و ملاصدرا را می توان آخرین فیلسوفان سیستم ساز شرق و غرب دانست. هدف این پژوهش بررسی وجوه تمایز میان آرای این دو فیلسوف پیرامون مناسبات دین و سیاست می باشد.پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و یافته ها نشان می دهد، دین و سیاست نزد ملاصدرا و هگل مفاهیمی متفاوت اند. هگل در فضای فلسفه ی سیاسی مدرن فکر می کند، نقطه ی کانونی اندیشه ی سیاسی او، مساله ی آزادی است. ملاصدرا متاثر از فلسفه ی سیاسی کلاسیک فضیلت محور و خیرمحور است؛ درحالی که تفکر هگل، مبتنی بر نوعی رویگردانی از فضیلت گرایی و سعادت محوری است. هگل قایل به جدایی مطلق میان دین و دولت نیست و در اصل همراهی و تالیف میان دین و دولت، تردیدی ندارد. دولت صدرایی، یک دولت هادی است و دین تعیین کننده ی چارچوب حرکت دولت و سیاست و عنصر قوام بخش به آن است. نوعی رابطه ی ملازمت قطعی و یا ضرورت میان دین و سیاست در اندیشه ملاصدرا دیده می شود، اما مدلولات چنین ملازمت قطعی را به سختی می توان در اندیشه هگل پیدا کرد. دولت مطلوب ملاصدرا، حاکم محور است؛ و حاکم، حتما باید از یک سری دکترین و قواعدی تبعیت کند، هگل، به کیفیت حکمرانی بیش از اوصاف حکمران بهاء می دهد.

Keywords:

ملاصدرا , هگل , دین , سیاست , اندیشه سیاسی