محمد علی میرعلی
امید خلیلی مهر

مراکز علوم دینی شیعی و اهل سنت همواره در طول تاریخ، مبدا تحولات بنیادین در جوامع اطراف خود بوده اند. حوزه علمیه قم و الازهر، دو نهاد علمی معتبر شیعه و اهل سنت به شمار می روند که در دوره معاصر، بیشترین تاثیرات و ایفای نقش را در مسایل سیاسی اجتماعی دو کشور ایران و مصر و حتی مناطق شیعی و اهل سنت داشت هاند. هدف این نوشتار، بررسی تطبیقی پروژ ههای اصلاحاتی است که در حوزه علمیه قم و الازهر اعمال شد و همچنین واکاوی آثار و پ یآمدهای سیاسی اجتماعی آ نها در دو کشور یادشده است. در این نوشته، از منابع اسنادی با روش تحلیلی - توصیفی بهر هگیری خواهد شد. بر اساس نتایج به دست آمده، اصلاحاتی که در حوزه علمیه قم انجام گرفت، در مقایسه با اصلاحات اعمال شده در الازهر، در تحول سیاسی اجتماعی جامعه هدف خود، نقش و کارآمدی بیشتری داشته است.

برنامه اصلاحی, حوزه علمیه قم, الازهر, تحولات سیاسی, ایران, مصر