بررسی کیفیت آب منابع تامین آب شهرستان عباس آباد با اجرای برنامه ایمنی آب و تجزیه تحلیل خطر و کنترل نقاط بحرانی (HACCP )

مقدمه و هدف: HACCP یک سیستم کنترل فرایند پذیرفته شده بین المللی است که شامل تشخیص و تعیین خصوصیات عوامل خطرساز بر روی محصول مورد فرایند و پیش بینی و اجراء اقدامات کنترلی جهت نگهداری و حفظ کیفیت مطلوب محصول در طول فرایند تولید از منبع تا نقطه مصرف است. علیرغم تمام تلاشهایی که جهت تامین اب آشامیدنی سالم صورت می گیرد، بیماری های منتقله توسط آب بعنوان یکی از مهمترین دغدغه های بهداشتی در جهان محسوب می گردد. از آنجایی که هیچ گونه تحقیقی در زمینه بررسی ایمنی آب شهرستان عباس آباد صورت نگرفته است، لذا هدف از این تحقیق مطالعه بر روی ایمنی آب شهرستان عباس آباد با رویکرد HACCP می باشد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی-مقطعی می باشد که بر روی منابع آب شرب شهرستان عباس آباد انجام گرفت. در شهرستان عباس آباد تعداد 22 حلقه چاه شهری و در منطقه روستایی 9 حلقه چاه و 11 چشمه وجود دارد که به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین 22 مخزن هوایی و زمینی روستایی و 6 مخزن شهری مورد بررسی قرار گرفت. برای این مطالعه از چک لیست های استاندارد مخصوص هر منبع استفاده گردید. هر چک لیست شامل دو بخش بوده، بخش اول اطلاعات عمومی منابع آب و بخش دوم معیارهای مورد بررسی برای ارزیابی ریسک بوده است که پس از بازدید محقق از منابع آب مورد مطالعه به صورت بلی/خیر تکمیل گردید. همچنین از هر نقطه نمونه برداری انجام شده و نمونه ها از نظر میکروبی مطابق با روش استاندارد مورد آزمایش قرار گرفتند. در نهایت منابع، بر اساس امتیاز به دست آمده از چک لیست، به صورت ریسک بالا، متوسط و پائین ارزیابی می شود. نتایج حاصل از ارزیابی منابع مورد بررسی با استفاده از نرم افزار Excel2007 و آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که در مجموع تمام چاه های شهری امتیاز صفر را کسب کردند که حاکی از وضعیت مناسب و ریسک پائین این چاه ها می باشد. اما در بیشتر چاه های روستایی برخی معیارها رعایت نشده بود. با این وجود تنها یک حلقه چاه روستایی دارای ریسک متوسط بود و مابقی از ریسک پائینی برخوردار بودند. از میان 11 چشمه شهرستان عباس آباد نیز تنها 3 چشمه دارای ریسک متوسط بودند و مابقی ریسک پائین داشتند. همه مخازن مورد بررسی ریسک خیلی پائین را نشان دادند. آزمایشات میکروبی هیچ آلودگی را در تمام نقاط مورد بررسی نشان نداد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که چاه های شهری از وضعیت مناسبی برخوردار می باشند، اما نیاز به توجه بیشتری به چاه های روستایی می باشد. بیشتر چشمه های مورد بررسی ریسک پائینی داشتند، اما با توجه به استفاده عموم مردم از چشمه های شهرستان عباس آباد و اینکه در بیشتر از نیمی از چشمه های مورد بررسی حداقل یک یا دو معیار رعایت نشده بود، لذا نیاز به توجه بیشتر مسئولین جهت بهبود و اصلاح وضعیت چشمه های مورد بررسی می باشد.

Keywords:

کیفیت آب , آب آشامیدنی , HACCP , عباس آباد